Slovenyalı Yazarlar ve Slovenya Edebiyatı

Slovenya Edebiyatı Dönemleri Nedir?

Sloven edebiyatı, 20. yüzyılın ilk yirmi yılı özellikle fazlasıyla zengindir. Sloven şairler Dragotin Kette ve Josip Murn-Aleksandrov, Orta Avrupa modern tarzının Neoromantizmini Slovenya’ya getirmiştir. Dragotin Kette ve Josip Murn-Aleksandrov’u, nesir ve dramaları hem kentsel hem de kırsal umutsuzluğu ve modern anomiyi zekice tasvir eden, eserleri en çok tercüme edilen Sloven yazar Ivan Cankar izlemiştir.

Cankar’ın çağdaşı Oton Župančič ise biraz daha hafif bir dille şiirlerini yazmıştır. Župančič, savaşlar arası dönemin kargaşasını, Yugoslavya’nın İkinci Dünya Savaşı’ndaki çöküşünü, Slovenya’nın acımasız Nazi işgalini ve son olarak savaştan sonra komünizmin dayatılmasını eserlerinde konu olarak işlemiştir.

20. yüzyılın ikinci yarısı, ilk elli yıldan daha az çalkantılı olsa da, Slovenya edebiyatında yine de zengin ve çeşitli eserler üretilmiştir. Yugoslav ve onunla birlikte Sloven Edebiyatı, 1950’lerin başlarında Slovenya Komünist Parti’nin doğrudan kontrolünden kurtulmuştur.

1950 yıllarındaki dönemde varoluşçuluk, bilinç akışı, sihirli gerçekçilik, neoexpressionism, modernizm ve postmodernizm de dâhil olmak üzere Avrupa ve Amerika’dan gelen birçok akım kısa sürede edebi eserlerde kendilerini hissettirmiştir.

20. yüzyılın son on yılında ise Slovenya, bin yıldan uzun bir süre sonra ilk kez bağımsız hale gelmiştir.

Slovenya Edebiyatından Önemli 5 Kitap Nedir?

Sloven edebiyatında Vladimir Bartol, Drago Jančar, Goran Vojnović gibi yazarlar unutulmaz eserler vermiştir.

Slovenya edebiyatına yön veren yazarların önemli kitapları aşağıda verilmiştir.

Alamut – Vladimir Bartol

Alamut, Sloven yazar Vladimir Bartol tarafından yazılan, 1938’de yayınlanan eserin ismidir. Bartol’un birçok çalışması yıllarca yayımlanmamış ve Sovyet döneminde ağır bir şekilde sansürlenmiştir. Fakat başyapıtı olan Alamut, geleceğe doğru yolculuk ederken yeni anlamlar kazanan zengin eserlerden biridir.

Alamut, Alamut Kalesi’nde yaşayan Hasan Sabbah ve İsmaililer’i konu almıştır. Romanda Hasan Sabbah cennetin anahtarının kendisinin elinde olduğunu iddia ederek fedailerinin kendisine bağlı kalmasını sağlamaktadır. Hasan Sabbah’ın Türklere karşı içinde intikam duygusu vardır ve bu intikamını fedaileri sayesinde almak istemektedir.

Alamut’ta din, cennet-cehennem inancı ciddi bir şekilde sorgulandığından ve zaman zaman inkâr edildiğinden, 1960-1980’li yıllar arasında bazı ülkelerde yasaklanmıştır.

I Saw Her That Night - Drago Jančar

I Saw Her That Night, Sloven yazar Drago Jančar tarafından yazılan, 2010 yılında yayınlanan eserin ismidir. I Saw Her That Night, Slovenya’nın başkenti Ljubljana’da yaşayan genç bir burjuva kadın olan Veronika Zarnik’in, tarihte çalkantılı bir dönemin kasırgasına sürüklenen hayatının ve gizemli kayboluşunun ele alındığı romandır.

I Saw Her That Night, II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında yaşanan sıkıntılı Sloven dönemlerinden de söz eden beş farklı karakterin perspektifinden yararlanılarak yazılmıştır.

Čefurji raus! - Goran Vojnović

Čefurji raus!, Sloven yazar Goran Vojnović tarafından yazılan, 2008’de yayınlanan eserin ismidir. Čefurji raus!, Sloven çoğunluk ile Slovenya’nın başkenti Ljubljana’da yaşayan ve büyük ölçüde eski Yugoslavya’nın eski cumhuriyetlerinden gelen göçmenlerden oluşan diasporik Fužine topluluğu arasındaki benlik ayrımını ele almaktadır.

Čefurji raus!, Goran Vojnović’in Sloven edebiyatındaki ilk romanıdır ve canlı, esprili bir dil kullanmıştır. Čefurji raus!’da sık sık ironilere yer verilmiştir.

The Galley Slave - Drago Jančar

The Galley Slave, Sloven yazar Drago Jančar tarafından yazılan, 2011’de yayınlanan eserin ismidir. The Galley Slave, zor anlayabildiği bir huzursuzluğun içine sürüklenen Ot’un, sürekli olarak Engizisyon güçlerinden kaçmaya çalışırken tüccarlar, köylüler, hacılar, paganlar, sapkınlar, hırsızlar ve fahişelerle kurduğu arkadaşlıkları ele alır.

Ot, her yerde batıl inanç, kilise, siyasi güç ve mafya ile ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır ve göze çarpan herkese şiddet uygulamaktadır. Jančar, The Galley Slave’de toplumun sinsi kasvetini çok iyi bir şekilde tasvir etmiştir.

The Ward of Our Lady of Mercy - Ivan Cankar

The Ward of Our Lady of Mercy, Sloven yazar Ivan Cankar tarafından yazılan, 1904’te yayınlanan eserin ismidir.

Ivan Cankar, genellikle modern Sloven romanının babası olarak kabul edilmektedir. Bu üzücü hikâye, yani The Ward of Our Lady of Mercy, Viyana’da bir hastanedeki kızlar için olan yardım koğuşunda geçmektedir.

Önemli Slovenya Yazarları Kimlerdir?

Slovenya’nın önemli yazarları arasında Drago Jančar, Ivan Cankar, Vitomil Zupan, Goran Vojnović ve France Prešeren bulunmaktadır. Bu yazarlar, kurgu, kurgu dışı, şiir ve hatta teknik yazı ile tanınıyor olsalar da, yukarıda sayılan Sloven yazarlar, dünya çapında bilinen ünlü eserler yazarak Slovenya edebiyatını canlı tutmuşlardır.

Aşağıda, Sloven yazarlar hakkında, bilgilere yer verilmiştir.

Drago Jančar

Drago Jančar, 13 Nisan 1948’de doğmuş olan Sloven yazar, denemeci, oyun yazarıdır. Jančar, en tanınmış çağdaş Sloven yazarlarından biridir. Slovenya’da siyasi yorumları ve sivil katılımı ile de ünlüdür.

Jančar’ın romanları, denemeleri ve kısa öyküleri 21 dile çevrilmiş ve Avrupa, Asya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yayınlanmıştır. Jančar’ın dramaları birçok yabancı tiyatro tarafından sahnelenmiştir ve Sloven tiyatro sezonunun en önemli eserleri olarak kabul edilmişlerdir. Jančar’ın bilinen eserleri arasında; I Saw Her That Night, Veliki briljantni valček, The Galley Slave, In ljubezen tudi, Katarina, pav in jezuit bulunmaktadır.

Ivan Cankar

10 Mayıs 1876’da doğan Sloven yazar, oyun yazarı, denemeci, şair ve politik aktivisttir. Ivan Cankar, Oton Župančič, Dragotin Kette ve Josip Murn ile birlikte Sloven edebiyatında modernizmin başlatıcısı olarak kabul edilir.

Slovenya’nın en büyük yazarı olarak kabul edilir ve genellikle Franz Kafka ve James Joyce ile karşılaştırılmaktadır. Cankar’ın önemli sayılan eserleri arasında The Ward of Our Lady of Mercy, Erotika, Gospa Judit, Krpanova kobila, Na klancu bulunmaktadır.

Vitomil Zupan

Vitomil Zupan 1914 yılında doğmuştur. 20. yüzyılın en sıradışı ve karizmatik Sloven sanatçılarından biridir.

Zupan, şair, oyun yazarı, senarist ve denemeci olarak edebiyatta yadsınamaz bir iz bırakırken, film, TV ve radyo alanlarında da önemli katkılar yapmıştır ve çeşitli eserleri içinde otobiyografik yönleri olan romanları ön plana çıkmıştır.

Vitomil Zupan’ın öne çıkan eserleri arasında Minuet for Guitar (Menuet za kitaro), Leviathan (Levitan), Playing with the Devil’s Tail (Igra s hudičevim repom) ve A Comedy of Human Tissue (Komedija človeškega tkiva, 1980) bulunmaktadır.

Goran Vojnović

Yazar ve yönetmen olan Goran Vojnović, 1980 yılında doğmuştur. 2008’de ilk romanı Southern Scum Go Home ile Sloven edebiyatında önemli bir iz bırakmıştır. Southern Scum Go Home, yılın en iyi romanı için Kresnik Ödülü ve Slovenya’nın sanatsal başarı için en yüksek ödülü olan Prešeren Fonu Ödülü de dahil olmak üzere tüm önemli ulusal edebiyat ödüllerini kazanmıştır.

Vojnović’in ikinci romanı Yugoslavya, Benim Anavatanım (Jugoslavija, moja dežela, 2012) da Kresnik Ödülü’nü almış, tiyatro oyununa dönüştürülmüş ve on yedi dile çevrilmiştir. Vojnović’in üçüncü romanı İncir Ağacı (Figa) 2016’da yayınlanmış ve bir kez daha Kresnik Ödülü’nü almıştır. Vojnović 27 yıllık tarihinde üç kere Kresnik Ödülü alan yalnızca üçüncü kişi ve aynı zamanda her romanıyla ödül alan ilk ve tek yazardır.

France Prešeren

France Prešeren 3 Aralık 1800 yılında doğmuş olan Sloven romantik şairdir. France Prešeren genellikle en büyük Sloven klasik şairi olarak kabul edilmiş ve neredeyse tüm sonraki Sloven edebiyatına ilham vermiştir. Prešeren’in şevkli, samimi güfteleri, şiddetli duygusal fakat içli olan tarzı onu Slovenya’da Romantik okulunun baş temsilcilerinden yapmıştır.

France Prešeren’in en ünlü eserleri arasında Sonetni Venec, Zdravljica, The Water Man, The Baptism on the Savica bulunmaktadır.

Slovenya Kültürü Slovenya Edebiyatını Nasıl Etkilemiştir?

Edebiyat, Sloven kültürünün ve kimliğinin gelişmesinde, korunmasında önemli bir rol oynamıştır.

Slovenler için kimlik, en belirgin şekilde dilde ve dolayısıyla edebiyatta bulunmaktadır.

Şiir, anlatı düzyazı, drama, deneme ve eleştiri Sloven dilini ve kültürünü canlı tutmuştur. Slovenlerin, özellikle siyasi güç ve otorite gibi niteliklerin yokluğunda gerçek bir ulus haline gelmesine olanak sağlamıştır. Slovenya kültürü edebiyat ile günümüzde de etkileşim içerisindedir.

Slovenya’ya Gidecekler için Edebiyat Müzesi Önerileri

1. Çağdaş Sanat Müzesi Metelkova (MSUM)
   Ljubljana’nın Metelkova adını taşıyan ve en çok rağbet gören semtlerinden birinde yer alan, Çağdaş Sanat Müzesi (MSUM), Slovenya’ya ait kültürel ya da tarihi aydınlatıcılara sahip olan en ünlü müzelerden biridir. MSUM’un içerisinde sık sık güncellenen sergiler kurulmaktadır.
2. Slovenya Ulusal Müzesi
   1821’de kurulan Slovenya Ulusal Müzesi, ülkenin en eski kültür ve bilim kurumudur. Önemli tarihi eserleri içinde barındırmaktadır. Slovenya Ulusal Müzesi bir arkeoloji bölümü, bir Nümismatik Kabine, bir baskı ve çizim bölümü, bir tarih ve uygulamalı sanatlar bölümü, bir koruma ve restorasyon bölümü ve bir kütüphaneden oluşmaktadır.
   Slovenya’daki edebiyat müzelerini görmek için bordo pasaport (umuma mahsus) hamili Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları Slovenya vize başvurusu gerçekleştirmelidir.