Finlandiya'lı Yazarlar

Finlandiyalı Yazarlar ve Finlandiya Edebiyatı

Fin Edebiyatı köklerini 1500 yıldan fazla bir süre önce oluşturulan halk şiirlerinden almaktadır. Finlandiya,uzun bir dönem İsveç boyunduruğu altında kalması nedeniyle, kendisini 1829 yılına kadar tam anlamıyla gösterememiştir. 1829 yılında Zachris Topelius’un da önderliğinde oluşturulan Runor (Halk Şarkıları) dergisi ve 1835 yılında Elias Lönnrot’un on yılda oluşturmuş olduğu, günümüzde Fin Edebiyatı’nın en bilinen eseri olan Kalavela Destanı ile yeniden canlanmayı başarmıştır. Daha sonraki yıllarda Fin Edebiyatı K. A. Tavastsjerna önderliğinde birçok lirik ve roman ile varlığını devam ettirmiştir. Fin Edebiyatı’nda ilk kabul gören şiir denemeleri ise 1898 yılında K. A. Tavastsjerna’nın ölümü sonrası Mikael Lybeck tarafından oluşturulmuştur. Mikael Lybeck, Fin Edebiyatı’nın ilk kabul gören şairi olmasının yanı sıra aynı zamanda başarılı bir roman ve drama yazarı da olmuştur.

1900’lü yıllara gelindiğinde ise K. A. Tavastsjerna’nın başlattığı lirik geleneği, Hjalmar Procope, Jakob, Tegengren, Arvid Morne ve Bertel Gripenberg tarafından sürdürülmüştür. 1900’lü yıllardaki eserlerde Rus boyunduruğu, tanrı sevgisi gibi farklı konularda eserler verilmiş ve şiir geleneği Fin Edebiyatı’nda ivme kazanmıştır. Edebiyat alanında, Fin Edebiyatı çok erken tarihlerde kadın edebiyatçılara yazma olanağı sağlamıştır. Fin Edebiyatı’nın ilk kadın yazarı 1916 yılında, 24 yaşında Dikter adlı ilk lirik şiir koleksiyonunu yayımlayan Edith Södergran olmuştur. 18. yüzyıl sonları ile 20. yüzyıl başlarında Kalavela gibi evrensel çapta ün kazanan edebi eserler ile Fin Edebiyatı büyük bir başarı yakalasa da modern dönemde Martti Larni, Lassila Mayu, Mauri Kunnas ve Matti Joensuu gibi başarılı kabul edilen yazarlara, geniş çaplı edebi geçmişine ve yenilikçilik, çağdaşlık, destan geleneğindeki renkilik gibi özelliklerine rağmen beklenilen başarıyı veremiyor olarak değerlendirilmektedir.

Finlandiya Edebiyatında Hangi Akımlar Etkindir?

Kökeni 1500’lü yıllara dayanan Finlandiya Edebiyatı’nda popülerlik kazanmaya başladığı 1800’lü yıllardan beri pek çok akım hakim olmuştur. Fin Edebiyatı’nda en etkili akımlardan birisi olarak kabul gören ve 19. yüzyıl’ın başlarında boyunduruktan kurtulma isteği ile doğan Romantiklik Akımı sayesinde, ulusal kimlik savaşçıları, Suomi tarihi, bağımsızlık gibi konular ele alınarak pek çok kitap yazılmıştır. Romantiklik Akımı döneminde başarılı kabul edilen yazarlar tarafından Helsinki Romantikliği olarak kabul edilen yazar ve şairler birliği de kurulmuştur.

Romantiklik Akımının etkisini kaybetmesi ile 19. yüzyıl’ın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, Fin Edebiyatında dramanın önderi olarak bilinen Alexis Kivi ile birlikte Gerçekçilik (Realizm) Dönemi başlamış oldu. Realist yazar ve şairler 1980’li yılların sonuna gelinmesi ile birlikte Romantik yazar ve şairleri domine ederek Rusya’da olduğu gibi Finlandiya’da da Neo- romantizm Dönemi’ni başlatmış oldular. Juhani Aho, Minna Kant gibi realist yazarlar toplumun eksikliklerini, kadınların ve işçilerin kritik durumu gibi halkı ilgilendiren gerçek meseleleri ele alarak ve farklı ülkelerin realist yazar ve şairlerinden çeviriler yaparak Romantizm Dönemi’ne tamamen son vermişlerdir.

20. yüzyıl ortalarında Avrupa ve Kuzey Amerika’yı etkisi altına alan Modernizm Akımı’ndan Finlandiya Edebiyatı da etkilenmiştir. Modernizm akımı gelenekçi ve eski tip akımlardansa, yeni, modern ve çağdaş bir yazım biçimi ile edebi eserlerin ele alınması gerektiğini savunan bir akımdır. Finlandiya’da modernizm, Sembolistler, Ekspresyonistler, Imagistler ve Gerçeküstücüler tarafından kabul görmüştür. Edith Södergran, Elmer Diktonius, Gunnar Björling ve Hagar Ulsson gibi İsveçli şair ve yazarlar Fin Edebiyatı’nda Modernizm Akımı’nın ilk temsilcileri olmayı başarmışlardır. Bu yazarların önderliğinde geliştirilen Fin Modernizmi 20. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan Plamenostsy isimli edebiyatçılar grubu tarafından geliştirilmiştir. Tarihinde Modernizm, Romantizm, Realizm ve Neo- romantizm gibi akımlara sahip olan Finlandiya Edebiyatı günümüzde daha serbest bir yazım biçimine sahiptir.

Finlandiya Edebiyatından Önemli 5 Kitap Nedir?

Finlandiya Edebiyatı ilk yazım örneği olan Elias Lönnrot’un Kalevala Destanı itibariyle pek çok önemli yazar tarafından uluslararası çapta popüler olmayı başaran eserler kaydetmiştir.

Bu yazarlardan ilki Finlandiya dışında yaşasa da Finlandiyalı olan Seyyah, Mısır Sinuhe gibi kitaplar ile büyük bir şöhret kazanan Mika Waltari’dir. Mika Waltari’nin Mısır Sinuhe adlı kitabı 20 dile çevirilmiş ve büyük bir okur kitlesini ele almayı başarmıştır. Mika Waltari’nin yanı sıra Paavo Haavikko da yetmişten fazla eser yazmış, yazdığı eserler 12’den fazla dile çevrilmiş başarılı bir yazar olarak bilinmektedir. Modernizm etkisindeki yazar başarılı şiirlerinin yanı sıra başarılı bir romancı ve drama yazarıdır. En bilinen eseri Kullevero’nun öyküsü olan yazar, Paavo Haavikko da Fin Edebiyatı’nın en önemli yazarlarından kabul edilmektedir.

Estonya asıllı olan ve günümüzde hala yaşamını sürdüren 44 yaşındaki Sofi Oksanen, modern tarihte Finlandiya Edebiyatı’nın en önemli yazarlarından olarak kabul görmektedir. Araf, Stalin’in İnekleri, Norma gibi eserleri ile öne çıkan kitapları en çok satanlarda defalarca yer edinmiş Sofi Oksanen, yazarlık hayatına devam etmekte ve Fin Edebiyatı’na katkıda bulunmaktadır.

Eino Leino ise 1878- 1926 yılları arasında yaşamış Fin şair, gazeteci, oyun yazarı, çevirmen olarak bilinir. Fince şiirin öncülerinden kabul edilir. gerçek adı Armas Einar Leopold Lönnbohm olan yazarın en bilinen eseri 1903 yılında şiirlerini birleştirerek oluşturduğu şiir kitabı Helkavirsia olarak kabul edilir. Kitabı Helkavirsia ile uluslararası bir başarı edinen Eino Leino, pek çok farklı uyruklu eleştirmen tarafından da Fin Edebiyatı’nın en eşsiz yazar ve şairi olarak kabul görmektedir.

Başarısı çok eskilere dayanan bir diğer yazar 1510 yılında Finlandiya Perna’da doğan din adamı Mikael Agricola’dır. Mikael Agricola, Edebi Fince’nin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Hukuk, doğa bilimleri, biyoloji, din gibi alanlarda geniş bilgi birikime sahip olan Mikael Agricola, eski çağlarda yaşaması ve din baskısına rağmen günümüzde hala değer gören Abckria (1543), Se Wsi Testamenti (1548), Rucoskiria (1544) ve Messu Eli Herran Echtolinen (1549) gibi kadim kitapları yazıp Fin Edebiyatı’nda kitap yazarlığına temel oluşturmuştur.

1. Kalevala – Elias Lönnrot

1800’lü yılların ortalarında fizikçi ve filolog Elias Lönnrot’un on sene köy köy dolaşarak topladığı millî destan olan ‘Kalevala Destanı, Fin Edebiyatı’nın en popüler eseri olarak görülmektedir. Kalevala Destanı’nın kaynağı halk hikayeleri ve Fin Mitolojisi olarak bilinmektedir. Kelime anlamı olarak Kalevala, Kalevela’nın Diyarı olarak kabul edilmektedir. Kalevala Destanı, 1917 yılında Finlandiya’nın Rusya’ya karşı bağımsızlığını ilan etmesi ardından ülkede yükselen milliyetçilik döneminde kaleme alınmıştır. 50 bölüm ve 22.795 mısradan oluşmakta olan Kalevala Destanı, İngilizce, Fransızca, Almanca ve İsveçce başta olmak üzere şimdiye kadar 49 dile çevrilmiştir ve 1965 yılında Türk okurlara ulaşmıştır. Kalevala, bir detsan olarak değil, daha çok evren üzerine geniş felsefeler geliştiren bir efsane olarak bilinmektedir.

Kalevela Destanı’nda Kuzey halkının doğaya karşı verdikleri mücadeleler, erdemleri ve başarıları abartılı destan dili ile övülmektedir. Kalevala Destanı’nda da, diğer destanlarda olduğu gibi kahramanlar aşırı güç, zeka ve hız gibi olağanüstü güçlere sahiptirler. Kalevala Destanı’nda, Kuzey bakiresinin gönlünü kazanmak için çeşitli kahramanlıklar yapan Lemminkainen, insanlara hem mutluluk hem savaş getiren Sampo, bilgelik ve güç kaynağını temsil eden yaşlı ozan Vainamoinen gibi karakterlere yer verilmiştir. Ana karakter, Kalavela Destanı’nın ana konusunu oluşturan Vainamöinen’dir. Ana kahraman Vainamoinen, Finlerin ulusal çalgı aleti olan kanteleyi başlangıçta çalamaz. Daha sonraları ise kendisini çok fazla geliştirerek hayvanlar ve bitkiler de dahil olmak üzere yeryüzünde yaşayan her canlıyı etkileyecek bir biçimde çalmayı başaracaktır. Kantelesini kaybetmesiyle birlikte Vainamöinen, aşık olduğu, destanın bir diğer önemli karakteri Aino’yu etkilemek için kantelanın günümüzdeki halini huş ağacından yapar. Fakat Aino onu reddeder ve kendisini ırmağa atarak intihar eder. Destanın diğer bölümlerinde ise, Vainamoinen ve arkadaşları halkı kıtlık, doğal afetler ve çeşitli Fin Mitolojisi yaratıklarından korumak için mücadele ederler.

Finlandiya’nın kültürünü, mitolojisini, tarihini ve geleneklerini yansıttığı düşünülen Kalevala Destanı, ayırt edici yönleri sayesinde bir diğer önemli yazar Aleksis Kivi’nin trajedisi, Gallen Kallela Resimleri ve Jean Sibelus’un müzikleri gibi çeşitli sanat eserlerine ilham ve yazım kaynağı olmuştur.

2. Suuri illusioni - Mika Waltarin

Suuri Illusionu ya da diğer adları ile Great Illusion ve Grand Illusion isimli eser Finlandiya Edebiyatı’nın en önemli yazarlarından olan Mika Waltari tarafından 1928 yılında kaleme alınmış tarihi nitelik taşıyan bir romandır. Yazar kendi kuşağında yaşanan olayları, anlamsız gördüğü kentsel yaşamı eserine konu etmiştir. Mika Waltari’nin ilk romanı olan bu eser öncesinde yalnızca şiir ve korku öyküleri yazmış olmasına rağmen, Suuri Illusioni romanı ile böylesine büyük bir başarı elde etmiştir. 294 sayfadan oluşan ve 20’den fazla dile çevrilen Suuri Illusioni kimi kesimlere göre tarihi bir roman olarak görülürken, kimi kesimlere göre ise bir dönem eleştirisi olarak görülür. Mika Waltari’nin Suuri Illusion eseri, tarihi betimlemeleri, okuru çeken yapısı sayesinde 1985 yapımı, Tuija Maija Niskanen tarafından yönetilen ‘Grand Illusion filmi başta olmak üzere pek çok sanat eserine kaynak olmuştur.

3. Kanteletar - Elias Lönnrot

Kanteletar, ünlü fizikçi ve filolog Elias Lönnrot tarafından 1840 yılında çeşitli halk şiirlerinin derlenmesi ile yayımlanan bir şiir koleksiyonu kitabıdır. Dünya tarafından Fin Edebiyatı’nın en önemli eseri olarak kabul gören Kalevala Destanı’nın kısa bir benzeri olarak kabul görmektedir. Elias Lönnrot’un Kanteletar isimli şiir koleksiyonunda şiirler, genellikle Kalevala metre olarak bilinen trokaik tetrametreye dayanırlar. Kanteletar ismi Eski Fince’de kanun benzeri bir çalgı olarak geçen ‘Kantele ve feminenleştirici morfem olarak bilinen -tar ekinden oluşmaktadır ve Kantele’nin (bir muse perisi) kızı olarak yorumlanabilmektedir. Kanteletar üç farklı kitabın bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. İlk kitap, Lönnrot’un Yhteisiä Lauluja veya Ortak Şarkılar olarak adlandırdığı 238 adet lirik şiir içeren kitaptır. İkinci kitap ise Erityisiä Lauluja ya da Özel Şarkılar olarak adlandırılan ve 354 şiir içeren kitaptır. Bu şarkılar kızlar, kadınlar, erkekler gibi konulara ayrılmaktadırlar. Virsi- Lauluja ya da İlahiler olarak bilinen üçüncü kitapta 60 tarihi şiir, romans, efsane, türkü ile birlikte lirik epik şiirler yer almaktadırlar. Üçüncü kitabın içerisindeki şiirler genel olarak Karelya ve Rusya temellidirler. Kanteletar, çeşitli kültür ve geleneklerden ve farklı kesimlere hitap etmesi yönünden pek çok kesimce takdir görmüştür. Genel olarak eserlere ilham verici olduğu düşünülmektedir. Kanteleta’ın içerisinde yer alan şiirler genellikle Fin Folk Müziği alanında kullanılmıştır.

4. Kuyruklu Yıldız Geliyor - Tove Jansson

Moominland’daki kuyruklu yıldız ya da diğer adı ile Kuyruklu Yıldız Geliyor isimli eser ünlü Finli yazar Tove Jansson tarafından 1946 yılında Moomin kitaplarından ikincisi olarak yayımlandı. 1951 senesinde ilk olarak İngilizce’ye çevirisi yapılan eser 1968 yılında yeniden yayınlanmıştır. 1968 senesinde yayımlanan gözden geçirilmiş versiyonda pek kitapta yer alan ipek maymunu karakterinin yavru bir kediye dönüştürülmesi gibi farklar görülebilmektedir. Kuyruklu Yıldız Geliyor eserinde Tove Jansson, Tyson Kuyruklu Yıldızı’nın dünyaya çarpacağı söylentisi üzerine Moominland’da yaşanan olayları Mumin Ailesi çevresinde ele almaktadır. Mumin ailesi 3 kişiden oluşan bir aile olsa da küçük çocukları Mumiş yolda tanıştığı her arkadaşı evine getirdiğinden geniş bir aileye dönüşürler. Mumiş’in, ailesinin ve yolda karşılaşıp evine getirdiği dostlarının Tyson Kuyrukluyıldızı’nın dünyaya çarpacağı haberi sonrası yaşanılanların detaylı bir şekilde anlatıldığı Kuyruklu Yıldız Geliyor isimli roman, bugün çocuk edebiyatında daha popüler olsa da oluşturduğu kurgu ve hayal gücüne yaptığı katkı sebebiyle Fin Edebiyatı’na ve Tove Jansson’un yazarlık kariyerinde önemli bir eser olarak kabul edilmektedir.

5. Seven Brothers - Aleksis Kivi

Orijinal adı Seitsemän Veljestä olan ve ünlü Fin yazar, şair Aleksis Kivi tarafından kaleme alınan Seven Brothers isimli roman, Aleksis Kivi’nin ilk ve tek romanıdır. Fin kültürü ve Fin dilinin önemini savunan Aleksis Kivi’nin Fin kültürünü, Seven Brothers isimli eserinde benzersiz şekilde yansıttığı düşünülür. Eser 1860’lı yılların başında Aleksis Kivi tarafından kaleme alınmaya başlandı. Aleksis Kivi tarafından en az 3 kez orijinal hali kaleme alınsa da günümüze orijinal versiyonları ulaşamamıştır. Seven Brothers ilk kez 1870 senesinde yayınlansa da asıl romanın yayınlanması, yazarın ölümünden bir yıl sonra 1873’e kadar mümkün olmamıştır. Seven Brothers’ın konusu, Toukola Köyü’nde yaşayan ve başlangıçta öğretmen, polis memurları hatta komşuları ile dahi geçinemeyen yedi erkek kardeşi konu alır. Kimse tarafından sevilmeyen ve benimsenmeyen bu yedi kardeş en sonunda evlenme çağlarının da gelmesi ile köylerini terk edip farklı diyarlarda onları olgunlaştırıp iyi bir insana dönüştürecek çok farklı maceralara atılırlar. Sonunda ise başta olduğunun aksine kendilerini düzeltmiş ve iyi birer insan olarak düzenli bir hayata sahip olmuş yedi kardeş haline gelirler.

Genel olarak ahlaki bir mesaj içerdiği düşünülerek ön plana çıkan Seven Brothers adlı kitap, içerdiği toplumsal ve kültürel mesajlar ile de pek çok kesim tarafından beğenilmekte ve önerilmektedir.

Önemli Finlandiya Yazarları Kimlerdir?

1500’lü yıllara dayanan edebiyat geçmişi ile Finlandiya küçük bir ülke olmasına rağmen çok önemli yazarlara sahiptir. Başlıca bu yazarlar Elias Lönnrot, Johan Rudrig Runeberg, Sofi Oksanen, Arto Paassilina, Frans Eemil Sillanpaa, Mika Waltari gibi yazarlar olarak gösterilebilir. Bu yazarlar sayesinde Finlandiya halkı geçmişten günümüze kültürünü, tarihini ve benliklerini yaşatmayı başarabilmiş ve Fin yazarlar, Fin Halkı için bağımlı ve bağımsız dönemlerinde çok önemli olmuştur.

1. Elias Lönnrot

Finli fizikçi, filolog, bilim adamı ve şair Elias Lönnrot 9 Nisan 1802 yılında İsveç’in Sammati kentinde doğmuştur. Elias Lönnrot, en çok Finlandiya, Karelya, Kola Yarımadası ve Baltıklar’da gerçekleştirilen, keşif gezileri sırasında Fin sözlü geleneklerinin toplanması ile oluşan kısa halk şarkıları ve şiirlerinden Finlandiya’nın ulusal destanı Kalevala’yı derlemesi ile bilinmektedir. En önemli eseri Kalavela’nın yanı sıra, Elias Lönnrot çeşitli sözlüklerin editörü ve aynı zamanda ilk Fince derginin yayıncısı ve editörüydü. En bilinen eserleri Kalevala Destanı ile birlikte Flora Fennica ve Mehilainen eserleridir. Elias Lönnrot tıp, fizik ve dilbilim alanında, Finlandiya ve Fince’nin gelişmesine yaptığı katkıların yanı sıra Fin Edebiyatı ve yazım geleneğine kattığı önemli yeniliklerle de dünya ve Finlandiya için büyük öneme sahiptir.

2. Mika Waltari

Tam adı Mika Toimi Waltari olan ünlü tarihçi ve yazar 19 Eylül 1908 senesinde Finlandiya Helsinki’de doğmuştur. Kariyerinde Fin Edebiyatına ve Fince diline büyük katkılar sağlayan yazar sadece romanları ile değil şiirleri, kısa polisiye öyküleri, roman ve deneme yazıları ile de ün kazanmıştır. Film ve dizileri senaryolar da yazan Mika Waltari bu yönü ile de farklı bir pozisyon elde etmiştir. En bilinen eseri orijinal adı ile Sinuhe egyptiläinen olarak bilinen Sinuhe the Egyptian isimli eseridir. Sinuhe the Egyptian isimli eser 12’den fazla dile çevrilmiştir. Fin tarihinin doğru bir şekilde aktarılması ve Mika Waltari’nin başlıca en önemli eserleri Cumalaa paossa, Punainen Madonna, Güzel Van Brooklyn, Rakkaus Vainoaikaan, Tanssı Yli Hautojen ve Kultakutri’dir.

3. Aleksis Kivi

Aleksis Kivi takma adlı, Aleksis Stenvall 10 Ekim 1834 tarihinde o dönem Rusya sınırlarında bulunan günümüzde ise Finlandiya’da yer alan Palojoki kentinde doğmuştur. Aleksis Kivi büyük bir çevirmen olmasının yanı sıra yazdığı ve Fin Edebiyatı’na ait ilk kayda değer roman olarak bilinen Seitsemän Veljestä (Yedi Erkek Kardeş) adlı eseri ile Fin Edebiyatı için büyük bir öneme sahiptir. Fin Edebiyatı’nın en eski yazarlarından biri olsa da günümüz modern dünyasında hala en önemli Finli yazarlar arasında gösterilmektedir. Genellikle bir akıma bağlı kalan yazarların aksine Finlandiya’da yaşadığı dönemde hakim olan Romantizm ve Realizm akımlarının her ikisinden de yararlanıp Finlandiya Edebiyatı’na farklı bir bakış açısı getirmeyi başarmıştır. Komedi ve drama türlerinde de eserler veren Aleksis Kivi’nin en önemli eserleri başta Seven Brothers olmak üzere, Kullervo, Selman Juonet, Karkurit ve Leo ja Liina olarak gösterilmektedir.

4. Jörn Donner

Tam adı ile Jörn Johan Donner, Finlandiyalı yazar, film yönetmeni, aktör, eleştirmen, film yapımcısı ve siyaset adamıdır. Alman asıllı olan Jörn Donner 5 Şubat 1933 senesinde Finlandiya’nın Helsinki kentinde dünyaya gelmiştir. Hayatının büyük bir bölümünü siyasete ve film sektörüne adayan Jörn Donner aynı zamanda Finlandiya Edebiyatı için çok başarılı bir yazar olmayı da başarmıştır. Portraits of Woman, Sixtynine ve Black on White isimleri filmleri ile yaşadığı başarı kadar kitapları Far och son ve Report from Berlin ile de büyük bir başarı elde edip Modern Dönem Finlandiya Edebiyatı’na katkı sağlamıştır. Hayatı boyunca Finlandiya ve Fin Halkını çeşitli uluslararası alanlarda eserleri ile temsil eden Jörn Donner Finlandiya’ya uluslararası komiteler tarafından verilen çok sayıda film ve edebiyat ödülleri kazandırmıştır.

5. Uma Aaltonen

Ulla- Maija kısa adı ile Uma ya da tüm dünyanın bildiği adıyla Uma Aaltonen, Yeşil Parti üyesi, Modern Fin Edebiyat’ı yazarı, gazeteci ve siyasetçidir. 28 Ağustos 1940’ta Finlandiya’nın Vihti kentinde bir çiftlik evinde doğmuştur. Eğitimini gazetecilik, sosyoloji ve psikoloji üzerine Tampere Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Edebi eserlerinde ele aldığı konular hayvan hakları, çocuk zulmü gibi toplumsal konular olmuştur. Colette: Pieni Musta Koira, Uman Kirja Sinulle, Minkin Varsa Kirja, Terkut Sulle Pojaltasi: Kirje Aidille ve Suomen Koirat Sodassa ja Rauhassa isimli eserleri ile toplum ve haklar konusundaki düşüncelerini ifade etmiştir. Bir kadın olması ve Fin Edebiyatı’na yaptığı katkıya ek olarak Finlandiya ve dünya toplumlarında haksızlığa uğrayan kişilerin savunuculuğunu yapması ile uluslararası edebiyatta önemli bir rol edinmiştir. 13 Temmuz 2009’da Helsinki’de ölünceye dek her zaman haklar ve özgürlükleri savunmuştur.

Beyaz Zambaklar Ülkesinde Romanın Önemi Nedir?

Beyaz Zambaklar Ülkesi isimli roman 1923 senesinde ünlü Rus yazar Grigory Petrov tarafından kaleme alınmış bir eserdir. Beyaz Zambaklar Ülkesi bataklıklar ve kayalıklar ülkesi olarak adlandırılan Finlandiya’nın tüm halkın aydınından, köylüsüne, subayından, din adamlarından, öğretmenlerine kadar toplumun tüm fertlerinin bir araya gelerek perişan durumda olan ülkeyi kalkındırma hikayelerini konu almaktadır. Beyaz Zambaklar Ülkesi bölümlerden oluşan bir kitaptır ve kitabının yazarı Grigory Petrov kitabı baş karakter Snelman’ın ağzından anlatılmıştır.

1811 yılına kadar Finlandiya halkı İsveç kontrolü altındadır. Finlandiya’ya ait kiliselerden bankalara, çiftliklerden ticaret limanlarına kadar her yapı ve sistem İsveç yönetimine ait durumdadır. Rusya’nın Finlandiya’nın yarısını tekrar ele geçirmesi ile Finlandiya haklı kendi gelenek ve benliklerini yaşamak gibi pek çok şeyi yeniden elde etmiş oldu. Johan Vilhelm Snelman, Rus egemenliği altındaki Finlandiya’nın gelişmesi için eğitim, din ve ticaret gibi alanlarda çok önemli adımlar atmıştır. Din adamları ve yüksek bütçeli iş adamları ile görüşmeler sağlayarak, okulları ziyaret edip, eğitimin kalkınma aşamasındaki öneminden bahsetmiştir. Yönetimde 1816 yılı itibari ile yeni bir anayasanın Finlandiya lehine kabul edilmesi sonucu Johan Vilhelm Snelman de çalışmalarının karşılığını almıştır. Johan Vilhelm Snelman’ın önderliğinde gelişmelerle birlikte Finlandiya, İsveç hegemonyasını terk ederek kendi benliğine geri dönmesisağlanmıştır

Beyaz Zambaklar Ülkesi’nde vurgulanan Finlandiya tarihi, bağımsızlığın önemi, bu uğurda verilecek mücadelenin büyüklüğü gibi sebeplerle kitap 1900’lü yıllarda tüm dünyada büyük yankı uyandırdı. 1923 tarihinde yayımlanan Beyaz Zambaklar Ülkesinde Fransa, İngiltere ve Almanya başta olmak üzere pek çok ülkede en çok okunan kitap oldu. Türkiyede ise, Mustafa Kemal Atatürk kitabın vermek istediği mesaj ve Finlandiya Halkının mücadelesinden çok etkilenerek Beyaz Zambaklar Ülkesi’ni askeri okul müfredatına katmıştır.

Finlandiya Kültürü Finlandiya Edebiyatını Nasıl Etkiler?

1500’lü yıllardan beri sözlü de olsa bir edebiyat geleneğine sahip olan Finlandiya diğer pek çok Avrupa Ülkesine kıyasla daha eski bir edebiyat geleneğine sahiptir. 1811 yılında İsveç baskısı ve kültür yozlaştırıcı etkisinden kurtulan Finlandiya 1800’lü yılların sonunda öz Finlandiya Kültürü ile kendi edebi eserlerini bağımsız bir şekilde vermeye başlamıştır.

Finlandiya bir İskandinav ülkesi olması ve konum olarak Rusya, Norveç ve İsveç gibi ülkelerin ortasında tarih boyunca yer alması sebebiyle bu ülkelerden kültürel, geleneksel ve edebi açıdan etkilenmiştir. Kuzey ülkeleri olarak bilinen bu ülkelerin mitolojileri, tarihleri, ve yaşayış biçimleri Finlandiya’nın edebi eserlerinde gözlemlenebilmektedir. 1811 bağımsızlığı sonrası kendi eserlerini üretmeye başlayan Finlandiya, tarihi boyunca maruz kaldığı baskılanmış pozisyonlarını edebi eserlerine yansıtmış ve günümüzde en bilinen Fin eserlerinde yaşanan o dönemlere ve zorluklara yer vermiştir.

Finlandiya kendi kültürünü de eserlere konu etmiştir. Finlandiya eserlerinde Finlandiye Mitolojisi’ne ait yaratıklar, halk tarafından uzun süredir sahip olunan gelenekler ve dinsel gelenekleri görmek mümkündür. Genel olarak bakıldığında edebiyatta baskılanmış bir Finlandiya Kültürü hakim olsa da, günümüzde bu imaj Finlandiya’ya edebiyat sahasında uluslararası alanda büyük bir başarı getirmiştir.

Finlandiyaya Gidecekler için Edebiyat Müzesi Önerileri

Finlandiya’daki önemli kütüphane ve edebiyat müzeleri listesi aşağıda verilmiştir.

  • Rovaniemi City Kütüphanesi
  • Oodi Central Kütüphanesi
  • Turku Şehir Kütüphanesi
  • Helsinki University Kütüphanesi
  • Raision Kaupunginkirjasto
  • Seurasaari Açıkhava Müzesi
  • Korundi House of Culture
  • Ateneum Sanat Müzesi
  • Kiasma Çağdaş Sanat Müzesi
  • Sinebrychoff Sanat Müzesi
  • Raision Kaupunginkirjasto Kütüphanesi
  • Hitis Kütüphanesi

Geniş çaptaki kültürel ve tarihi birikimi, bulunduğu konumu sebebi ile Rusya, Norveç ve İsveç gibi ülkeler ile tarih boyunca sürdürmüş olduğu ilişkilerin neticesi olarak Finlandiya genişbir edebi eser birikimine sahiptir. Özellikle tam bağımsızlık sonrası, diğer dünya ülkelerinden farklı olarak yeni yazarları ve kadın yazarları desteklemesi ile edebiyat alanında büyük bir ivme kazanan edebiyat ülkesi Finlandiya Gezilecek Yerler listesi geniş çaptadır.

Finlandiya’da gezilip görülebilecek pek çok edebi müzenin yanı sıra pek çok kütüphane de mevcuttur. Finlandiya’yı gezmek ve görmek, edebiyat birikiminden faydalanmak ve eserleri yerinde incelemek isteyen yabancı kişiler Finlandiya Vizesi ile Finlandiya’yı 180 günde 90 günü aşmamak koşuluyla ziyaret edebilmektedir. Finlandiya Dışişleri Bakanlığı’na yapılan vize başvuruları sonrası Fin yetkililerce vize onayı verilmesinin ardından tüm yabancı vatandaşlar Finlandiya’yı seyahat etme hakkına sahip olmaktadır.

Elif Güzhan Yazan: Elif Güzhan

Elif Nur Güzhan, 2019 yılında giriş yaptığı Hacettepe Üniversitesi'nde İngiliz Dilbilimi okuyor, 2021 yılından beri Vizemnette yazarlık ve editörlük yapıyor.

Paylaş: