Ukrayna Coğrafyası

Ukrayna Coğrafi Özellikleri Nasıldır: Ukrayna Coğrafya Bilgisi

Ukrayna, Doğu Avrupa’da bulunmaktadır. Rusya’dan sonra yüzölçümü olarak Avrupa’nın en büyük ülkesidir. Güneyinde Karadeniz ve Azak Denizi bulunan Ukrayna, topraklarının tamamı Avrupa kıtası içerisinde yer alan en büyük ülkedir. Ukrayna hem Avrupa ile Asya’yı hem de İskandinavya ile Akdeniz’i birbirine bağlayan ana ulaşım hatlarının kesişme noktasındadır.

Ukrayna, Doğu Avrupa Platosu ya da diğer ismi ile Rusya Platosu olarak bilinen düz bir arazide konumlanmıştır. Toplam yüzölçümünün sadece %5’i dağlardan oluşan Ukrayna’nın güneyinde Kırım Dağları ve batısında Karpat Dağları bulunmaktadır. Karpatların bir parçası olan Hoverla Dağı 2.061 metre ile Ukrayna’nın en yüksek zirvesidir.

Ukrayna, üzerinde 73.000’den fazla nehir bulunan verimli ova ve platolardan oluşmaktadır. Dinyeper (Dnipro) ya da Özi olarak bilinen 2.290 km uzunluğundaki nehir Ukrayna’nın en uzun nehridir.

Ukrayna toprak türleri; kumlu topraklar, ülkenin üçte ikisini kaplayan çernezyom olarak bilinen yüksek verimlilikteki topraklar ve Karadeniz kıyılarına yaklaştıkça yoğunlaşan tuzlu topraklar olmak üzere üç kategoride sınıflandırılmaktadır. Verimli toprakları sayesinde dünyanın en büyük tahıl ihracatçıları arasında olan Ukrayna, “Avrupa’nın Ekmek Sepeti” olarak da bilinmektedir.

Ukrayna, 44° - 53° kuzey enlemleri ve 22°- 41° doğu boylamları arasında bulunmaktadır.

Ukrayna Yüzölçümü Nedir?

Ukrayna’nın yüzölçümü 603.628 km²’dir. Yüzölçümü esas alındığında dünyanın en büyük 45. ve Rusya’dan sonra Avrupa’nın en büyük ikinci ülkesi olan Ukrayna, topraklarının tamamı Avrupa kıtasında bulunan en büyük ülkedir.

Ukrayna yüzölçümünün %7’si sulardan oluşmaktadır. Dünyadaki çernezyom topraklarının %25’ine sahip olan Ukrayna’nın %70’i tarım arazisidir. Ukrayna’nın yaklaşık %16’sı ormanlarla kaplıdır.

Ukrayna Komşu Ülkeleri Nelerdir?

Ukrayna’ya komşu ülkeler; doğuda ve kuzeydoğuda Rusya, kuzeybatıda Belarus, batıda Polonya, Slovakya ve Macaristan, güneybatıda Romanya ve Moldova’dır.

Ukrayna’da Bulunan Dağlar Hangileridir?

Ukrayna’da bulunan dağlar aşağıda listelenmiştir.

  • Hoverla Dağı (Ukrayna’nın en yüksek zirvesidir. Uzunluğu 2.061 metredir.)
  • Brebeneskul Dağı
  • Pip Ivan Dağı (Chornohora sıradağlarında yer almaktadır.)
  • Petros Dağı
  • Hutyn Tomnatyk Dağı
  • Rebra Dağı
  • Menchul Dağı
  • Pip Ivan Dağı (Maramureş sıradağlarında yer almaktadır.)
  • Turkul Dağı
  • Breskul Dağı

Ukrayna’da Bulunan Ovalar Nelerdir?

Ukrayna’da bulunan ova ve platolar aşağıda listelenmiştir.

  • Dinyeper Platosu (Dinyeper Nehri ile Güney Buh ya da Güney Böceği olarak adlandırılan nehirlerin arasında yer almaktadır. Ukrayna’nın en geniş platosudur.)
  • Dinyeper Ovası
  • Karadeniz-Azak Ovası (Ukrayna’nın güneyinde Karadeniz ve Azak Denizi kıyıları boyunca uzanmaktadır.)
  • Karadeniz Ovası
  • Azak Ovası
  • Kırım Ovası
  • Donets-Azak Platosu
  • Volhynian-Podolian Platosu (Volhynia-Podillia Platosu)
  • Pinsk Bataklıkları (Pripet Bataklıkları, Polesie Bataklıkları ve Rokitno Bataklıkları olarak da bilinmektedirler. Ukrayna’nın kuzeyinde yer alan Pinsk Bataklıkları, Avrupa’nın en sulak arazileri arasında yer almaktadır.)

Ukrayna’da Bulunan Nehirler Nelerdir?

Ukrayna’da bulunan nehirler aşağıda listelenmiştir.

  • Dinyeper Nehri (Özi olarak da bilinmektedir. 2.290 km uzunluğundaki nehir Ukrayna’nın en uzun nehridir.)
  • Güney Böceği (Güney Buh ya da Buh Nehri isimleriyle de bilinmektedir. 806 km uzunluğu ile Ukrayna’nın en uzun ikinci nehridir.)
  • Dniester Nehri
  • Donets Nehri
  • Danube Nehri (Volga ya da diğer ismi ile İdil nehrinden sonra Avrupa’nın en uzun nehri olan Danube, Ukrayna’dan Karadeniz’e dökülmektedir.)

Ukrayna’da Bulunan Yanardağlar Nelerdir?

Ukrayna’da bulunan yanardağlar aşağıda listelenmiştir.

  • Vihorlat (Vhylorat) Dağları
  • Makovytsia Masifi
  • Syniak Dağları
  • Velykyi Dil Dağları
  • Tupyi Dağları
  • Hutyn Dağları

Ukrayna Topografyası Nasıldır?

Ukrayna topografyası, Doğu Avrupa Platosu üzerinde tarıma oldukça elverişli verimli topraklara sahip ovalar ve platolardan oluşmaktadır. Ukrayna’nın güneyinde bulunan Kırım Dağları ile batısında bulunan Karpat Dağları ülke yüzölçümünün sadece %5’ini oluşturmaktadır. Ukrayna, Kırım ve Karpat Dağları haricinde, engebesiz bir topografyaya sahiptir.

Ukrayna’da Bulunan Toprak Türleri Nelerdir?

Ukrayna’nın toprak türleri üç kategoride sınıflandırılmaktadır. Ukrayna toprak türleri; kumlu topraklar, çernezyom olarak bilinen yüksek verimlilikteki kara topraklar ve Karadeniz kıyılarına yaklaştıkça yoğunlaşan tuzlu topraktır.

Ukrayna’nın üçte ikisi çernezyom ya da kara toprak olarak bilinen çok verimli topraklardan oluşmaktadır. Ukrayna’da bulunan çernezyom topraklar üç gruba ayrılmaktadır. Ukrayna’da bulunan çernezyom toprak türleri; ülkenin kuzeyinde bulunan 1.5 metre kalınlığında ve humus açısından zengin topraklar, güneyde bulunan humus zenginliği bakımından kuzeydeki topraklar ile eşdeğer olan ancak 0.91 metre kalınlığında olan topraklar ve daha güneyde yer alan daha az kalınlıkta ve humus zenginliği diğerlerine göre daha düşük seviyede olan topraklar olarak sınıflandırılmaktadır.

Ukrayna’da Bulunan Madenler Nelerdir?

Ukrayna, son derece çeşitli, zengin ve birbirini tamamlayıcı nitelikte maden kaynaklarına sahiptir. Dünyadaki bilinen 120 mineralden 117’si Ukrayna’da bulunmaktadır. Ukrayna’da %20’si ekonomik olarak önem arz eden yaklaşık 8.000 maden yatağı vardır. Rezervlerinin büyüklüğü ve çeşitliliği ile Ukrayna dünyanın en önemli maden üreticileri arasında yer almaktadır.

Ukrayna’da bulunan maden ve minerallerden başlıcaları aşağıda listelenmiştir.

  • Kömür
  • Demir
  • Doğal Gaz
  • Petrol
  • Maganez
  • Tuz
  • Grafit
  • Kükürt
  • Kaolin
  • Titanyum
  • Nikel
  • Magnezyum
  • Cıva

Ukrayna, yaklaşık 47,1 milyar ton olan kömür rezervleri sayesinde ülkedeki kömüre yönelik talebin %85’ini yerli üretim ile karşılamaktadır. Ukrayna, enerji gereksinimlerini karşılamak için ihtiyaç duyduğu petrolün %10’unu, doğalgazın ise %20’sini yerli üretimle sağlamaktadır.

Ukrayna, Dünya Madencilik Kongreleri Uluslararası Organizasyon komitesi tarafından yayınlanan 2019 yılı Dünya Madencilik Verileri Raporu’na göre toplam mineral üretimi bakımından dünyada 28. sırada yer almaktadır. Dünya Çelik Birliği verilerine göre dünyanın ilk on demir çelik üreticisi arasında bulunan Ukrayna’nın en çok ihraç ettiği ürünlerden biri olan demir Ukrayna ekonomisinin başlıca gelir kaynakları arasında yer almaktadır.

Ukrayna’da iş gücünün %20’si ile sanayinin neredeyse yarısı maden kaynaklarının çıkarılması ve işlenmesine dayanmaktadır. Maden endüstrisinin Ukrayna ekonomisi üzerindeki yıllık getirisi 15 milyar doların üstündedir.

Ukrayna Coğrafyası Ukrayna İklimini Nasıl Etkiler?

Ukrayna, Atlantik Okyanusu’nden gelen sıcak ve nemli havanın etkisi ile ılıman bir iklime sahiptir. Ukrayna’da ortalama yıllık sıcaklıklar iklimin daha sert olduğu kuzeyde 5-7 °C arasında seyrederken ılıman iklimin yaşandığı güneyde yer alan bölgelerde 11-13 °C arasında değişmektedir.

Ukrayna’nın iklimi üzerinde ülke coğrafyasının etkisi son derece büyüktür. Karpat Dağlarına ev sahipliği yapan Batı Ukrayna, ülkenin en çok yağış alan bölgesidir. Ukrayna’nın batısında kışlar ılıman, yazlar ise serin yaşanmaktadır. Ukrayna’nın güneyinde, Karadeniz ve Azak Denizi kıyılarında yazların kuru ve sıcak, kışların ılıman ve yağışlı seyrettiği Akdeniz iklimi gözlemlenmektedir.

Ukrayna’nın en çok yağış alan bölgesi olan Karpatlar yılda 1.200 milimetre yağış alırken, ülkenin güneyinde bulunan Kırım ve Karadeniz’in kıyı bölgelerinde bu rakam 400 milimetreye kadar düşmektedir. Ukrayna’nın iç kesimlerinde özellikle kuzeydoğusunda Atlantik Okyanusu’ndan gelen sıcak ve nemli havanın etkisinin azalmasıyla ılıman iklim yerini daha sert bir iklime bırakır. Ukrayna’da en sıcak yazlar Karadeniz kıyısındaki güney kesimlerde yaşanırken en soğuk kışlar iç kesimlerde özellikle de kuzeydoğuda yaşanmaktadır.

Bölgesel olarak değişkenlik göstermekle birlikte genel hatları ile ele alındığında Ukrayna iklimi, soğuk ve yağışlı kışlar ile güneşli ve sıcak yazları bir arada yaşatmaktadır.

Ukrayna Coğrafyası Ukrayna Kültürünü Nasıl Etkiler?

Ukrayna; zengin, önemli ve köklü bir kültürel mirasa sahiptir. Coğrafi konumunun etkisiyle Ukrayna kültürel anlamda hem Avrupa’dan hem de Rusya’dan etkilenmiştir. Doğudaki ve batıdaki komşuların etkisi mimari, müzik ve edebiyat başta olmak üzere Ukrayna kültürünün hemen hemen her alanında kendisini göstermektedir. Kesin bir bölünmeden bahsetmek mümkün olmamakla birlikte ülkenin doğusunda Rus, batısında ise Avrupa etkisi daha belirgindir. Kökleri İskandinavlar tarafından kurulan Kiev Knezliği’ne dayanan bin yılı aşkın bir geçmişe sahip olan Ukrayna, Hristiyanlığın kabulünden sonra önce Bizans mimarisinden daha sonra Rusya Çarlığı ile birleşmesinin doğal bir sonucu olarak Rus mimarisinden etkilenmiştir.

Ukrayna mutfak kültüründe ülke coğrafyasının doğrudan ve dolaylı etkisi büyüktür. Verimli toprakların üzerine kurulan Ukrayna’nın halkının büyük çoğunluğunun tarım ile uğraşması protein, yağ ve karbonhidrat açısından zengin ve yüksek kalorili bir yemek kültürünün oluşmasına ortam hazırlamıştır. Binlerce yıllık geçmişe sahip yüzlerce yemeği içinde barındıran Ukrayna mutfağının en ünlü yemeği “Borsch” olarak adlandırılan pancar çorbasında tereyağ ve et gibi hayvansal gıdaların yanında pancar, havuç, kereviz ve domates başta olmak üzere 20’den fazla ürünün kullanılması Ukrayna’nın verimli tarım arazilerine sahip olmasından kaynaklanmaktadır.

Ukrayna’da, “Vyshyvanka” olarak bilinen nakışlı gömlekler halk kültürünün önemli bir parçasıdır. Ukrayna halk kostümünün temel parçalarından biri olan nakışlı gömlekler bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir. Nakış ipliği bölge coğrafyasında yetişen bitkilerden elde edilen boyalar ile boyandığından ve bölgelere özgü motifler ile işlendiğinden kişinin Ukrayna’nın hangi bölgesinden geldiğini sadece kıyafetlerindeki nakışlarına bakarak anlamak mümkündür. Ukrayna’da nakışlı gömlekler günümüzde dahi popülerliğini korumaya devam etmektedir.

Ukrayna’nın 1991 yılında Sovyetler Birliği’nden ayrılarak bağımsızlığını kazanması ile beraber Ukrayna kültürü üzerinde batı kültürünün etkisi artmış; çağdaş sanat galerileri, kafeler, yabancı mutfaklardan yemekler sunan restaurantlar ve dünyaca ünlü modacıların mağazaları özellikle büyük şehirlerde yaygınlaşmıştır.

Utku Urfa Yazan: Utku Urfa

Utku Urfa graduated from Trakya University in 2020 with a bachelor's degree in Translation and Interpreting. After taking the role of both the copywriter and content editor at vizem.net in July 2021, Utku is currently working as EU Area Senior Consultant since July 2022.

Paylaş: