Finlandiya Mimarisi Nasıldır, Finlandiya'nın Ünlü Mimari Eserleri Nelerdir?
800 yılı aşkın bir mimariye sahip olan Finlandiya, günümüze kadar mimari konusunda komşu ülkeleri olan İsveç, Norveç ve Rusya’dan etkilenmiştir. 19. yüzyıla kadar Finlandiya, Rusya, İsveç ve Norveç’in aralarında olduğu kuzey ülkelerinden pek çok akım benimsemiştir.
Finlandiya, 1809 yılında Erken Mimari Dönemi olarak bilinen dönemde, İsveç sömürgesi sebebiyle Ahşap konstrüksiyon hakimiyeti altında kalmıştır. Temelini ahşaptan ve ahşap malzemelerinin kullanımından alan bu yapı tarzı 19. yüzyıl sonlarına kadar kota, goahti, kulübe ve çadır gibi mimari yapıları etkilemiştir. 1822 ve 1824 yıllarında çıkan yangınlar ve daha sağlam yapıları mimariye katma isteği ile bu hareket günümüze pek az eser bırakarak son bulmuştur.
Erken Mimari Döneminden daha eski bir yere sahip olan Taş Yapı Hakimiyeti Dönemi ise 17. yüzyıl başlarına dayanmaktadır. Başlangıçta İsveç tarafından gerçekleştirilen saldırılardan korunmak amacıyla inşa edilen taş duvarlar ile başlayan Taş Yapı Hakimiyeti Dönemi uzun yıllar kale, sur, köprü gibi mimari yapılar ile sürdürülmeye devam etmiş ancak bu dönem de kısa bir süre sonunda eski popülerliğini yitirmiştir.
1809 ve 1917 yılları arasında yer alan Erken Büyük Dükalık dönemi diğer bir adı ile Neoklasizm ve Gotik Canlanma Dönemi, Finlandiya’ya bir başkent oluşturma amacı ile başlamıştır. Dönemin Çarı III. Gustavus’un emri ile ahşap ve harabe bir yapıya sahip olan şehir için Neoklasizm akımı altında geniş çaplı bir yenileme planı hazırlanmış ve beraberinde neo- gotik kiliseler, belediye binaları gibi yapılar inşa edilmiştir. Neoklasizm ve neo- gotik akımları 20. yüzyıl başlarına kadar devam etti ve Grand Hôtel Cascade, Imatra Usko Nyström, Theodor Höijer, Erottaja itfaiye istasyonu, Helsinki ve Gustaf Nyström, Estates Evi, gibi önemli eserleri Finlandiya Mimarisine katarak sona ermiştir.
19. yüzyılda büyük etki gösteren bir akım Geç Büyük Dükalık Dönemi ya da Judeng ortaya çıkmıştır. Finlandiya’daki Jugendstil tarzı, akıcı çizgiler ve milliyetçi, mitolojik sembollerin özellikle ulusal destan Kalevala’dan alınanlar olmak üzere çoğunlukla doğadan ve ortaçağ mimarisinden alınanlarla, aynı zamanda Avrupa’nın ve ABD’nin başka yerlerindeki çağdaş kaynaklardan alınanlarla karakterize edilmiştir. Bu akım da sabun taşı gibi yenilikler ile, Finlandiya Mimarisi’ne Helsinki Tren İstasyonu gibi eserler bırakarak son bulmuştur.
Judeng’in sona ermesi ve bağımsızlığın da tamamen ilan edilmesi ile birlikte 1917 yılında Nordik Klasizm Akımı ve Uluslararası İşlevselcilik doğdu. Bu akımlar ile çiftlik evlerinden, oturulan binalara kadar pek çok mimari eserde modernleşmenin yanı sıra diğer ülkelerden kopma görülse de bağımlı yaşamın etkilerinin devam etmesi sonucu bu akımlar da geride küçük Fin köyleri bırakarak sona ermişlerdir.
Nordik Klasizm ve Uluslararası İşlevselcilik akımlarının tamamen sona ermesi üzerine, Helsinki Olimpiyat Oyunları için yapılacak stadyum üzerine farklı mimar görüşler ortaya çıktı. Bu görüşler ile birlikte Bölgesel İşlevselcilik akımı da Finlandiye Mimari tarihinde yerini aldı. Pek çok mimarın fikirlerinin yarıştığı bu dönemde İkinci Dünya Savaşı’na rağmen modernleşme ve gelişme aşamalarında büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
Günümüzde BePOP Alışveriş ve Yaşam Merkezi, Oulunsalo Belediye Binası, Vaasa Üniversitesi ve Kilden Gösteri Sanatları Merkezi gibi eserlere kaynak olan Postmodernizm, Eleştirel Bölgecilik, Yapısöküm, Minimalizm, Parametriklik gibi akımlar öne çıkmışlardır.
Finlandiya Mimarisi Nasıl Şekillenmiştir?
Finlandiya Mimarisi dünya çapında bir üne sahiptir ve Anglo- Irısh özellikli yapılar ile öne çıkmasının yanı sıra taş devrine kadar dayanan mimari eserleri ile de öne çıkmaktadır. Finlandiya Mimarisi, tarihi geçmişi ile birlikte gotik ve neo- gotik kiliseleri ile dünya mimari alanında kendisine yer edinmiştir. İlk dönemlerinde İngiltere başta olmak üzere pek çok Avrupa ülkesinin mimari bakış açıları ve akımlarından etkilenen Finlandiya bu antik etkileri günümüze kadar sürdürmektedir. Antik çağlara dayanan mimari başarıya örnek olarak Grange Taş Çemberi verilebilir. Antik çağlardan Finlandiya Mimarisine katkı sağlayan diğer yapılara örnek olarak antik mezarlar, sunaklar verilebilir. Taş Çağı’nın sona ermesi ve Demir Çağı’nın başlaması ile birlikte Finlandiya Mimarisine ün kazandıran diğer yapı grupları kale ve hisarlar ortaya çıkmıştır. Bu dönem, antik kalelerine örnek olarak Aran Adası’nda yer alan Dun Aengus verilebilir.
Hristiyanlık Öncesi Finlandiya Mimarisi Nasıldır?
Finlandiya Mimarisi, Hristiyanlık öncesi dönemler ve antik dönemlerde inşa edilen eserler ile de öne çıkmaktadır. Hristiyanlık henüz kuzeye ulaşmamışken, Finlandiya mimarisinde dini temeller haricinde barınma, savunma ve ticaret yapma amacı ile binalar inşa edilmektedir. İnşa edilen bu yapılarda günümüz ve orta çağ modern mimari tasarımların aksine ağırlıklı olarak ahşap ve tahta kullanımı hakimdir. Sonraki yıllarda kullanılan yapı cihazlarının gelişmesi ile mimari gelişmiş ve Hristiyanlık öncesi periyodun sahip olduğu geleneksel, durağan mimari biçimler yavaş yavaş ortadan kalkmıştır.
Ortaçağ Finlandiya Mimarisi Nasıldır?
Antik Çağ ve Hristiyanlık öncesi dönemlere kıyasla Orta Çağ’a gelindiğinde Finlandiya Mimarisi birtakım gelişmeler göstermiştir. Yapılar hala taş kullanılarak inşa edilseler de Hristiyanlığın da etkisi ile kilise, katedral gibi daha önce ele alınmamış mimari yapıların inşası Fin Mimarisi’ne büyük bir yenilik getirmiştir.
Orta Çağ’da taş türünden bina yapılarına kadar yenilikler gözlemlenebilmektedir. En çok rastlanan mimari türler kiliseler ve kaleler olmuşturlar. Günümüzde bazıları restorasyonlu 100 kadar kilise, hisar ve kale Finlandiya Tarihi araştırmacıları için büyük öneme sahiptirler. Bu kiliseler ve kaleler başlıca Hame Kalesi, Olavinlinna ve Turku olarak sayılabilir.
Finlandiya Yerel Mimarisi Nasıldır?
Yerel mimari olarak günümüz Avrupa Ülkelerinin pek çoğundan farklı bir yapıya sahip olan Finlandiya’da evler genellikle müstakil ve ahşaptırlar. Gelenekselliğini kaybetmeyen bu ahşap evlerin temel Antik Çağlarda inşa edilen ahşap binalara kadar dayanmaktadır. Genel olarak tüm dünyada ilgi uyandıran bu geleneksel ahşap evlerin yanı sıra Finlandiya’da tek tipte olan apartman daireleri de mevcuttur. Genel olarak bir banyo, bir mutfaktan oluşan bu evler yapısal ve iklim dolayısıyla kullanılan malzeme bakımından değişmemektedirler. Finlandiya’nın Helsinki Şehri’nde olan bir apartman dairesi ile Oulu’da, Tampere’de ya da Turku’da yer alanla aynı malzemeden üretilmiştir.
Finlandiya’da Ziyaret Edilmesi Gereken Mimari Yapılar Nelerdir?
Finlandiya Antik Çağlar’dan Orta Çağ’a dayanan eşsiz mimarisi ile ziyaret edilebilecek çok sayıda mimari esere sahiptir.
Finlandiya’daki en güzel mimari eserler aşağıda listelenmiştir:
- Fınlandıa-Talo (Finlandia Hall), Helsinki: Finlandia Hall, Helsinki Şehri’ne ait olan Töölönlahti Körfezi’nde, Helsinki’nin merkezinde bulunan bir kongre ve etkinlik merkezidir. Ünlü mimar Alvar Aalto tarafından 1971 yılında inşaatı tamamlanan yapı günümüzde aktif bir biçimde kullanılmaktadır.
Fınlandıa-Talo (Finlandia Hall), Helsinki - Musıkkıtalo, Helsinki: Helsinki Müzik Merkezi olarak bilinen yapı, Helsinki’deki Töölönlahti’de yer alan bir konser salonu ve müzik merkezidir. Bina, Sibelius Akademisi, iki senfoni orkestrası, Finlandiya Radyo Senfoni Orkestrası ve Helsinki Filarmoni Orkestrası gibi önemli orkestralara ev sahipliği yapmaktadır.
Musıkkıtalo, Helsinki - Olympiastadion (Olympic Stadium), Helsinki: Helsinki Şehri’nde bulunan Finlandiya’ya ait en önemli ve en büyük stadyumdur.
Olympiastadion (Olympic Stadium), Helsinki - Kamppı Chapel of Silence, Helsinki: Kamppi Şapeli, Helsinki Kamppi’de Narinkka Meydanı’nda bulunan bir şapeldir. Sessizlik Şapeli olarak da anılmaktadır. İlk yapıldığında sessiz ortamda sakinliğe ulaşmak ve Finlandiya’nın en yoğun bölgelerinden birinde bir sessizlik yaşamak için bir yer olması amaçlanmıştır.
Kamppı Chapel of Silence, Helsinki - Haltia – Finnish Nature Centre, Espoo: Nuuiksio Ulusal Parkı’na bağlı olan bu mimari mekan tek bir çatı altında Finlandiya Mimarisi’ne ait pek çok şeyi bir araya getirmektedir.
Haltia – Finnish Nature Centre, Espoo - Villa Maire, Pori: Villa Mairea Finlandiya modernist mimarisinin önemli temsilcisi Alvar Aalto tarafından Finlandiya’nın Noormarkku kentinde Harry ve Maire Gullichsen için tasarlanmıştır. İnşa edilme amaçları olarak bir villa, misafirhane ve kırsal bir sığınak olması gösterilebilir. Bina 1938 ve 1939 yılları arasında inşa edilmiştir.
Villa Maire, Pori - St. Henry’s Ecumenical Art Chapel, Turku: Manzarası ile öne çıkan bu mimari eser de Finlandiya Mimarisi için eşsiz bir öneme sahiptir. Açılış yılı olarak 2004 kabul görmektedir.
St. Henry’s Ecumenical Art Chapel, Turku - Metso Kırjasto (City Library), Tampere: Tampere Merkez Kütüphanesi, Finlandiya Tampere’deki ana belediye binasına ait kütüphanedir. Yukarıdan bakıldığında bir kuşa olan enzerliği ile Metso olarak da bilinir. Kütüphane, şehir merkezindeki Hämeenpuisto Bulvarı’nda yer almaktadır. Açılış tarihi 1986 yılı olarak bilinmektedir.
Metso Kırjasto (City Library), Tampere - The Sami Cultural Centre Sajos, Inari: Sajos, Finlandiya’nın Inari kentindeki Juutuanjoki kıyısında yer alan bir kültür ve idari merkezidir. Laponya’nın kuzeyindeki en büyük kongre ve etkinlik mekanı olarak bilinir. Bünyesinde pek çok önemli sosyal yardım kuruluşu ve dernek bulunduran yapı, 2012 yılı itibariyle ziyarete açılmıştır.
The Sami Cultural Centre Sajos, Inari
Finlandiya’da Kaç Mimar Vardır?
Finlandiya diğer Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında mimari açıdan geleneksel tutum, ahşap kullanımı gibi farklılıklar ile öne geçmektedir. Antik Çağlar’a dayanan mimari yapısı sayesinde pek çok mimari esere ev sahipliği yapmaktadır. İtalya, İngiltere, Fransa ve Türkiye gibi pek çok mimara ve mimari altyapıya sahip ülkelerin ardından gelebilecek mimari donanıma sahip bir ülke olan Finlandiya her geçen gün mimar sayısında artış yaşamaktadır.
Ülkede yaşayan mimarlar İtalya, İngiltere, Türkiye ve Fransa’da yaşayan meslektaşları gibi ülkenin zengin mimarisinden ve mimariye dayalı gelişmiş eğitim fırsatlarından yararlanarak kendilerini geliştirme ve uluslararası mimari alanda söz sahibi olma şansı bulmaktadırlar. Alvar Aalto, Aino Aalto, Johan Sigfred Siren gibi önemli mimarları, dünya çapında üne kavuşturan Finlandiya’da 40’tan fazla ünlü mimar bulunmaktadır.
Finlandiya Evleri Nasıldır?
Finlandiya’da bulunan evler genel olarak geleneksilci bir yapı ile inşa edilmişlerdir. Ana malzeme olarak ahşap kullanılan bu evler daire tipindeki klasik evlerden daha pahalı olsalar da farklı mimari yapıları, rahat kullanımları ile tercih edilmektedirler. Genelde tek katlı olan sabit ölçülü (160m²) ahşap evlerin oda sayıları 3 oda 1 salon 1 mutfak 1 banyodur. Bazı durumlarda ahşap evler iki, üç katlı olabilmektedirler. Çok katlı evlerde mutfak, banyo sayısı artış göstermektedir.
Geleneksel ahşap mimarisi yapılarına ek olarak Finlandiya’da tercih edilen diğer ev yapıları ise apartman daireleridir. Diğer Avrupa Ülkeleri olan Fransa, Almanya, Türkiye gibi ülkeler ile benzerlik gösteren daireler daha çok şehir kesimlerinde mevcutturlar. Genel ölçüleri sabit olsa da tek odalılar 60m², iki odalılar 85m² üç odalı ve daha fazla odaya sahip daireler ise 100m² ile 240m² arasında değişiklik gösterirler.
Genel olarak ahşap ev tercihlerinde fiyatlar 198.000 EUR ile 2.000.000 EUR arasında değişiklik gösterir. Klasik apartman dairelerine bakıldığında ise, daire fiyatları 40.000 EUR ile 1.500.000 EUR arasında bir fiyat bulmak mümkündür. Finlandiya ev fiyatları ortalama olarak 80.000 EUR ile 800.000 EUR arasında değişiklik gösterir. Oranlara bakıldığında eski mimariye sadık kalınarak daha çok ahşap ev inşa edildiği gözlemlenmektedir. Finlandiya’da artan şehirleşme ve modernleşme ile birlikte tekdüze apartman daireleri ön plana çıkmaya başlamıştır.
Finlandiya’da Ev Kiraları Ne Kadardır?
Finlandiya’da metrekare başına belirlenen kira bedeli Statista’nın verilerine göre 2019 yılı itibariyle 13.73 EUR’dur. Bir apartman dairesinin aylık kira bedeli ise ortalama 780 EUR ile 2600 EUR aralığında değişkenlik göstermektedir.
| Oda sayısı | Brüt m² | Kira bedeli |
|---|
| Tek odalı | 60m² | 822 EUR |
| İki odalı | 85m² | 1160 EUR |
| Üç odalı | 120m² | 1644 EUR |
| Daha fazla odalı | 180m² | 2466 EUR |
Finlandiya’da En Ucuz Kira Nerededir?
Finlandiya’nın Helsinki, Tampere, Kauhajoki gibi yüksek nüfus, popülarite sahibi şehirleri kira bedeli olarak pahalıdırlar. Kaskinen (Kaskö), Juankoski (Strömsdal), Siuntio, Etseri (Ahtari) gibi şehirler ise daha düşük nüfus ve kırsal yaşamlarıyla kira bedeli olarak düşük şehirlerdir.
Finlandiya’da en uygun kira bedeline sahip ülkeler listesi aşağıda verilmiştir.
- Kaskinen (Kaskö): Ortalama kira bedeli 800 Euro civarındadır.
- Juankoski (Strömsdal): Ortalama kira bedeli 890 Euro civarındadır.
- Siuntio: Ortalama kira bedeli 940 Euro civarındadır.
- Etseri (Ahtari): Ortalama kira bedeli 966 Euro civarındadır.
Finlandiya’da Bir Ev Ne Kadar?
GPG’nin verilerine göre 2015 yılı itibariyle Finlandiya’da kırsal alanda bir ev için metrekare başına 2507 USD olarak belirlenmiştir.
Klasik tip daire fiyatları ise metrekare başına ortalama 2680 USD’dır. Helsinki, Tampere, Vanta (Vandaa) gibi şehirlerde eski tip dairelerin fiyatları metrekare başına 3922 USD’dir. Gelişmiş olan bu şehirlerde daha iyi şartlara sahip apartman daireleri fiyatları metrekare başına ortalama 4126 USD olarak belirlenmiştir.
Ülkenin geri kalan gelişmekte olan orta nüfuslu şehirlerinde ise eski tip daireler ortalama 1873 USD, daha modern daireler metrekare başına ortalama 1890 USD olarak kaydedilmiştir. Genel olarak bakıldığında ise 2020 yılında Finlandiya’da ortalama bir ev metrekare başına 1800 USD ile 2600 USD arasında değişiklik göstermektedir
Finlandiya’da Evler Nelerden Yapılmıştır?
Finlandiya çok eski tarihlerden itibaren mimari açıdan çok çeşitli, giderek gelişmekte olan malzemeler kullanan bir yapı özelliğine sahiptir. Antik Çağlar’a dayanan ahşap evler ve Orta Çağ’a dayanan taş yapıları ile farklı olmayı başarmıştır.
Finlandiya’ya dünya mimarisinde önemli bir yer kazandıran geleneksel ahşap evlerin dışında, Finlandiya son dönemlerde eko-ev denilen, enerji ihtiyacını azaltan malzemeler ile elde edilmiş evler inşa etmeye başlamıştır. Finlandiya topoğrafyası genel olarak bakıldığında düz bir arazi biçimine sahip olduğundan yapı malzemesi seçiminde oldukça özgürdür. Yapı malzemesi olarak en çok ahşap kullanılmaktadır. Ahşap dışında tuğla, betopan, membran, asmolen gibi yapı malzemeleri de Finlandiya Mimarisi’nde kullanılmaktadır.
Finlandiya’nın Öne Çıkan Mimarları ve Mimar Ofisleri Hangileridir?
Yapı ve mimarlık geleneği çok eski çağlara dayanan Finlandiya yetiştirdiği ve yetiştirmekte olduğu nitelikli mimarları ile uluslararası alanda ün kazanmıştır. Finlandiya’da yaşayan nüfusa bakıldığında diğer Avrupa Ülkelerine kıyasla daha fazla mimara ve mimarlık ofisine sahip olduğu gözlenebilmektedir. Bu sayısal üstünlük ile Finlandiya’da iş imkanları mimarlar ve mimarlık ofisleri için oldukça gelişmiştir, Finlandiya’da mimar olarak çalışmak günümüzde çok sayıda mimar için bir ayrıcalık olarak görülmektedir.
Finlandiya en çok öne çıkan mimarlar listesi aşağıda verilmiştir.
- Alvar Aalto
- Eliel Saarinen
- Tuomo Suomalainen
- Toivo Janntti
- Aarne Ervi
- Yrjö Lindergen
- Lars Sonck
- Sigurd Frosterus
Finlandiya’da en çok öne çıkan mimar ofisleri listesi aşağıda verilmiştir.
- Anssi Lassila
- A-Piste Architects
- Kari Järvinen Ja Merja Nieminen
- Saarinen, Gesellius, & Lindgren
- Claudia Auer & Niklas Sandås
- Ulla Rahola
- Matti Sanaksenaho
- K2S Architects
- Helin & Co. Architects (Helsinki)
- Heikkinen & Komonen
- Jyrki Tasa
- Lars Sonck
Yazan: Elif GüzhanElif Nur Güzhan, 2019 yılında giriş yaptığı Hacettepe Üniversitesi'nde İngiliz Dilbilimi okuyor, 2021 yılından beri Vizemnette yazarlık ve editörlük yapıyor.
Paylaş: