Malta Mimarisi: Malta Mimari Özellikleri

Tarih Öncesi Çağlarda Malta Mimarisi

Modern insanın Malta’ya yerleşmesi yaklaşık 7.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Avrupa’nın en eski yapıları Malta’da bulunmaktadır ve bu yapılar Mısır Piramitleri’nden bile eski bir tarihe sahiptir. Malta Megalit Tapınakları M.Ö. 3600- 700 yılları arasında yapılmıştır. Tarih öncesi çağlara ait Malta tapınaklarından bazıları UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine alınmıştır.

Tarih öncesi çağlara ait Malta Mimari örnekleri aşağıda listelenmiştir.

• Ġgantija: Yaklaşık 5500 yaşında olan Ggantija tapınakları, dünyanın en eski dini yapıları olarak kabul edilmektedir.
• Skorba Temples: Malta’nın kuzeyinde bulunan tapınaklar megalitik kalıntılardır. Neolitik çağa önemli ölçüde ışık tutar.
• Ta’ Ħaġrat Temples: Mġarr Dağı’nın doğusunda yer alan tapınaklar, M.Ö. 3600 - 3200 yıllarına dayanır.
• Mnajdra: Malta’nın güneyinde yer alır. M.Ö. 4000 civarında inşa edilmiştir.
• Ħaġar Qim: Dünya üzerindeki en eski dini yapılar arasındadır.

Malta’da Roma Mimarisi

Malta mimarisi Roma döneminde oldukça dekoratif mozaik zeminlerle tanışmıştır. Mermer sütunlar ve klasik heykeller Roma mimarisinin ünlü yapılarıdır.

Malta’da Roma mimarisi örnekleri aşağıda listelenmiştir.

• Domus Romana: Mdina ve Rabat şehirleri arasında bulunan Roma dönemi evlerine ait harabelerdir. Roma mozaikleri, eşyaları ve yapıları çok iyi korunmuştur.
• San Pawl Milqi: Roma döneminde çiftlik evi ve pagan tapınağı olarak kullanılmış harabelerdir.

Malta Ortaçağ Mimarisi

Malta’da kırsal bölgelerin yol kenarlarında bulunan mabetler ortaçağ mimarisi dönemine aittirler. Özellikle kilise ve kalelerde ortaçağ tarzına sık rastlanmaktadır.

• Annunciation Chapel: 1347 yılında yapılmıştır. Bir mağaranın içine inşa edilen küçük bir Roma Katolik kilisesidir.
• Chapel of St Michael: Rabat sınırları içinde bulunan bir ortaçağ yapısıdır.
• Palazzo Falson: İçinde antik koleksiyonlar ve tarihi eşyalar bulunduran 17 odalı bir evdir. Günümüzde halka açık müze şeklinde kullanılmaktadır.
• Cittadella: Gozo’da bulunan bir hisardır.
• Santa Cecilia Chapel: Gozo’da hayatta kalan tek ortaçağ şapelidir.
• St Bartholomew’s Chapel: Rabat’ta günümüze kadar ulaşabilen tek şapeldir.
• Tal- Virtu Kilisesi: Rabat’ın kırsal kesiminde bulunan bir Roma Katolik kilisesidir.

Malta Barok Mimarisi

Malta Barok mimarisi 17. ve 18. yüzyılları arasında gelişmiştir. Malta sanatı ve mimarisinde en kalıcı etkiye sahip tarz da Barok tarzıdır. Gücünü ilahi ve mitolojik taslaklardan almaktadır. Görkemli bahçeler ve işlemeli duvarlar barok mimarinin en belirgin yapıları olmuştur.

• Admiralty House: Valletta’da yer alan bir konaktır. 1569-70 yıllarında iki ayrı ev olarak inşa edilmiştir.
• Palazzo Nasciaro: 18. yüzyılda bir aile evi olarak tasarlamıştır. Ancak yerli nüfusun ihtiyaçları dahilinde birkaç kez yeniden inşa edilmiştir.
• Corte Capitanale: Eski bir mahkeme olan yapı günümüzde belediye konağı olarak hizmet vermektedir.
• Vilhena Palace: 1926- 1928 yılları arasında bir toplanma yeri olarak inşa edilmiştir.
• Banca Giuratale: 18. yüzyılda mahkeme binası olarak kullanılan yapı, günümüzde kamuya açık bir binadır.

19. Yüzyıl Malta Mimarisi

19. Yüzyıl Malta mimarisi döneminden kalan eserlerin listesi aşağıda belirtilmiştir.

• Is- Suq tal- Belt
• Zammitello Palace
• Valletta’s Kingsgate
• Lady Rachel Hamilton-Gordon Memorial Chapel
• Santa Venera Parish Church
• Ta’ Pinu
• Addolorata Cemetery, Paola
• Palazzo Ferreria
• Sliema Point Battery
• Villa St Ignatius
• Carmelite Church, Balluta
• Church of the Holy Trinity, Sliema
• Lady Rachel Hamilton- Gordon Memorial Chapel
• Our Lady of Loreto Parish Church
• Parish Church of St. Cajetan, Ħamrun
• Robert Samut Hall
• St. Andrew’s Scots Church, Malta
• Casa Gourgion
• Aedes Danielis
• Old University Building, Valletta
• Parish Church of Our Lady of Graces, Żabbar
• Parish Church of St. Mary, Attard
• Parish Church of St. Mary, Birkirkara
• St. Catherine’s Old Church, Żejtun
• Sanctuary of Our Lady of Mellieħa
• Verdala Palace

Malta’da Viktorya Dönemi Mimarisi

Viktorya dönemi, Malta mimarisine Barok dönemi kadar etki etmemiştir. Adını Britanya İmparatorluğu Kraliçesi I. Victoria’dan almaktadır. Viktorya tarzı evler büyük ve yüksek tavanlı, ihtişamlı yapılardır.

• Is- Suq tal- Belt: 19. yüzyılda Valletta’da kurulan alışveriş merkezidir. Malta’da inşa edilen ilk demirden bina olmasıyla ünlüdür.
• Zamittello Palace: 19. yüzyılda Mġarr kentinin dışında kırsal bölgede inşa edilmiş bir yapıdır.

Malta’da Neoklasik Mimari

Neoklasik mimari, Malta’ya 18. yüzyılın sonlarında gelmiştir. Aşırı süslemeciliğe tepki olarak ortaya çıkmıştır. Barok dönemi özellikle önemli binaların yapımında kullanılan süslü tarz yerini yalın bir tarza bırakmıştır.

Malta’da Neoklasik mimari dönem eserleri aşağıda listelenmiştir.

• National Library of Malta: Erken neoklasik dönemin ilk örneklerindendir.
• De Rohan Arch: 1801’de bölgenin şehir olarak kabul edilmesini kutlama amacıyla inşa edilmiştir.
• Monument to Sir Alexander Ball: 1810 yılında İngiliz Amiral Alexander Ball anısına yapılmıştır.
• Villa Bighi: Küçük bir şehir olan Kalkara’da önemli bir yere sahip olan deniz hastanesidir.
• Royal Opera House: İkinci Dünya Savaşı sırasında hava bombasına maruz kalmıştır. Yıkımından önce Valletta’nın en güzel ve ikonik binası sayılmaktaydı.
• Rotunda of Mosta: Mosta’da bulunan Roma Katolik bölge kilisesidir.

Malta’da Romanesk Revival Mimari

Romanesk Revival mimari 19. yüzyıl ortalarında, 11. ve 12. yüzyıl Roma mimarisinden esinlenerek ortaya çıkmıştır. Gotik mimari öncesi dönemin en önemli yapı taşlarından biri olmuştur. Yapı malzemeleri olarak taş ve tuğla tercih edilmiştir. Kalın, dekoratif ve ağır sütunlarla binalar desteklenmiştir.

Malta’da Romanesk Revival Mimari dönem eserleri aşağıda listelenmiştir.

• Ta’ Braxia Cemetery: 1855- 1857 yıllarında esas olarak İngiliz askerleri defin etmek için inşa edilmiştir.
• Santa Venera Parish Church: Santa Venera’da yapılmış bir Roma Katolik bölge kilisesidir.
• Ta’ Pinu: Gozo’da yer alan Roma Katolik büyük kilisesidir.

Malta’da Gotik Revival Mimari

Gotik Revival mimari, 19. yüzyılda ortaçağ gotik mimarinin canlanmasıyla birlikte ortaya çıkmıştır. Malta’da gotik revival mimari, asıl gotik tarzın dekoratif modellerinden, bina çatısı süslerinden, sivri kavisli pencerelerinden esinlenmiştir.

Malta’da Gotik Revival Mimari örnekleri aşağıda listelenmiştir.

• Santa Maria Addolorata Cemetery: Paola’da kurulan neo- gotik mezarlıktır.
• Palazzo Ferreria: Valletta kentinin girişinde kurulan bir konaktır.
• Sliema Point Battery: Malta’da bir topçu birimidir. İngilizler tarafından 1872- 1876 arasında inşa edilmiştir.
• Villa St Ignatius: St. Julians’da bulunan tarihi bir köşktür. 19. yüzyıl başlarında İngiliz tüccar John Watson tarafından yapılmıştır. Şehirdeki en eski Gothic Revival mimari örneklerinden biridir.
• Carmelite Church: St. Julians’da yer alan neo- gotik Roma Katolik bölge kilisesidir.
• Church of the Holy Trinity: Sliema’da yer alan bir İngiliz kilisesidir.
• Parish Church of St Cajetan of Thiene: Ħamrun’da bulunan bir Roma Katolik bölge kilisesidir. 1869- 1875 yıllarında inşa edilmiştir.
• Robert Samut Hall: 19. yüzyıl sonlarında inşa edilmiş Protestan kilisesi artık kullanılmamaktadır.
• St. Andrew’s Scots Church: Valletta’da 19. yüzyılda inşa edilmiştir. Günümüzde hala faaliyet göstermektedir.

Malta’da Neo-Rönesans Mimari

Neo- Rönesans mimari ilhamını klasikleşmiş İtalyan usulünden almıştır. Boyutlara ve iç dizayna özellikle önem veren bir dönem olmuştur.

Malta’da Neo- Rönesans döneminde verilen eserler aşağıda listelenmiştir.

• Ædes Danielis: Özel bir bahçesi olan bu rönesans dönemi binası, 17. yüzyılın sonlarında inşa edilmiştir.
• Old University Building: Yapımına 1595 yılında başlanan bina pek çok kez bakıma alınmıştır. Günümüzde hala bazı bölümleri seminer ve konferans verilmek için kullanılmaktadır.
• Parish Church of Saint Mary: Attard’da bir Roma Katolik bölge kilisesidir. Malta’da rönesans mimarisini en iyi temsil eden kiliselerden biri olarak kabul edilir.
• Parish Church of Saint Mary: Birkirkara’da 17. yüzyılda inşa edilen bir Roma Katolik bölge kilisesidir.
• St. Catherine’s Old Church: Żejtun dolaylarında inşa edilmiş bir Roma Katolik kilisesidir.
• Sanctuary of Our Lady of Mellieħa: Mellieħa’da bulunan bir Roma Katolik kilisesidir. Mabet doğal bir mağarayken, bilinmeyen bir tarihte kilise olarak kutsanmıştır.
• Verdala Palace: 1586 yılında inşa edilen köşk Siġġiewi sınırları içinde yer almaktadır. Günümüzde Malta Başbakanına yazlık olarak hizmet vermektedir.

Malta’da Mağribi Revival Mimarisi

Mağribi Revival mimarisi, Avrupalı mimarlar tarafından dışarıdan getirilen mimari tasarımlardan biridir. 19. yüzyıl ortalarında Batılıların, Batı dünyası dışındaki estetik değerlere ilgi duymasıyla ortaya çıkmıştır. İspanyol ve İslam mimarisinden esinlenerek oluşturulmuştur.

Malta’da Mağribi Revival mimarisi özellikleri aşağıda listelenmiştir.

• Turkish Military Cemetery: Marsa’da bulunan şehitlik Ottoman Military Cemetery olarak da bilinmektedir. 1873- 1874 yıllarında inşa edilmiştir. Emanuele Luigi Galizia tarafından doğuya özgü tarzda dizayn edilmiştir. Türkiye tarafından koruma altına alınmıştır.
• Villa Alhambra: Sliema’da yer alan Mağribi revival mimari örneği bir köşktür. 1880lerde sahibi tarafından bir yazlık ev olarak inşa edilmiştir.

Malta’da Eklektizm

Mimaride eklektizm farklı akımların bir araya getirilmesi ve yapıların bu doğrultuda inşa edilmesi anlamına gelmektedir. İki ya da daha fazla mimari stil içermesi en önemli özelliği sayılmaktadır.

Malta’da Eklektizm örnekleri aşağıda listelenmiştir.

• Casino Notabile: Saqqajja Hill’de yer alan eski bir lokaldir. 1887-88 yıllarında küçük ama gösterişli bir bina olarak dizayn edilmiştir. Çökme tehlikesi taşıyan bir harabe iken 2016 yılında yeniden onarılmıştır.

20. Yüzyıl Malta Mimarisi

20. yüzyıl Malta mimarisinden kalan eserlerin listesi aşağıda belirtilmiştir.

• Villa RoseVille
• Balluta Buildings
• Orpheum Theatre
• Hotel Phoenicia
• Muscats Motors
• Villino Ellul
• Sea Malta Building
• Rediffusion House
• Ġ. F. Abela Junior College
• Alziro Bergonzo’s Fourth Gate of Valletta
• William B. Binneir’s and Lewis V. Farrugia’s Farsons Brewery

Malta Art Nouveau / Art Deco Mimarisi

Art Nouveau 19. yüzyılda ortaya çıkan uluslararası bir mimari tarzdır. Kıvrımlı çizgiler ve akışkan organik şekillerle karakterize edilmiştir. Art Deco mimarisi ana özellikleri ise pürüzsüz, doğrusal, dik açılı geometrik şekillerden oluşmasıdır.

Art Deco mimarisine ait ünlü yapılar aşağıda belirtilmiştir.

• Villa RoseVille
• Balluta Buildings
• Orpheum Theatre
• Hotel Phoenicia
• Muscats Motors

Malta’da Modernist Mimari

Modernist mimari 20. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkmıştır. Yenilikçi teknolojinin yapılar üzerindeki etkisine dayanan mimari akımdır. Özellikle cam, çelik ve betonarme ağırlıklıdır. Aşırı süslemeden kaçan modernist mimari, sadeliği ön plana çıkarmaktadır.

Malta’da Modernist mimari özellikleri aşağıda listelenmiştir.

• Villino Ellul: Ta’ Xbiex’de yer alan modernist özellikte bir köşktür. 1930larda mimarın şahsi evi olarak inşa edilmiştir. Adadaki ilk modernist binalardan biri olma özelliğini taşımaktadır.
• Sea Malta Building: Marsa’da yer alan bir ofis binasıdır. 1948’te İngiliz ordusuna ait bir depo ve sosyal tesis olarak inşa edilmiştir.
• Rediffusion House: Gwardamanġa’da yer alan modernist bir binadır. Günümüzde özel bir şirket tarafından kullanılmaktadır.
• Ġ.F. Abela Junior College: Msida’da yer alan bir ileri eğitim kurumudur.
• The Fourth City Gate: Alziro Bergonzo tarafından 1964- 1965 yıllarında inşa edilmiştir. Küçük süslemeleriyle basit bir dizayna sahiptir.

Modernist mimari ile yapılmış Malta evleri, günümüzde daha çok kabul görmektedir.

Malta’da Çağdaş Mimari

Çağdaş mimari 21. yüzyıl mimarisidir. Hakimliği tek bir stil oluşturmaz. Aksine birçok mimari stili aynı anda kullanır. Gelişmiş teknoloji ve modern yapı malzemelerinden yararlanır.

Malta’da Çağdaş mimari özellikleri aşağıda listelenmiştir.

• Barrakka Lift: Valletta’da 2012 yılında inşa edilmiş bir asansördür.
• Saint James Cavalier: 16. yüzyılda Valletta’da inşa edilmiştir. Estetik kaygı güdülmeden, ordu için inşa edilmiştir. Yapı günümüzde halka açıktır.
• Parliament House: Valletta’da bulunan bir toplantı yeridir. 2011- 2015 yılları arasında inşa edilmiştir. Yapımı 90 milyon Euroya mal olmuştur.

Ünlü Malta Mimarları Kimlerdir?

Ünlü Malta mimarları aşağıdaki listede belirtilmiştir.

• Giovanni Attard
• Giovanni Barbara
• Andrea Belli
• Giuseppe Bonavia
• Giuseppe Bonici
• Antonio Cachia
• Domenico Cachia
• Michele Cachia
• Girolamo Cassar
• Vittorio Cassar
• Cesar Castellani
• Tommaso Dingli
• Salvatore Ellul
• Richard England
• Antonio Falzon
• Lorenzo Gafà
• Emanuele Luigi Galizia
• Carlo Gimach
• Giorgio Grognet de Vassé
• Joseph G. Huntingford
• Giuseppe Psaila
• Giorgio Pullicino
• Giorgio Costantino Schinas
• Joseph M. Spiteri
• Andrea Vassallo
• Gustavo R. Vincenti
• Francesco Zerafa

Malta’daki Ünlü Mimari Eserler Nelerdir?

Malta’daki ünlü mimari eserler aşağıda belirtilmiştir.

• The Neolithic Temples of Malta
• Annunciation of the Virgin in Hal Millieri
• San Bazilju in Mqabba, Chapel Interior
• Ghar il-Kbir Caves, Dingli
• Interior of St. John’s Co Cathedral, Valletta
• Auberge De Castile, Valletta