Letonya Ekonomisi

Letonya'nın Ekonomisi Nasıldır?

Letonya ekonomisi açık bir ekonomidir ve Avrupa Birliği ortak pazarının parçasıdır. 1999’dan beri Dünya Ticaret Örgütü üyesi, 2004’ten beri Avrupa Birliği üyesi, 2014’ten beri Euro Bölgesi üyesi ve 2016’dan beri OECD (Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü) üyesi olan Letonya, Dünya Bankası Grubu tarafından hazırlanan iş kolaylığı endeksinde tüm ülkeler arasında 14. sırada yer almıştır. 2011 İnsani Gelişme Raporu’na göre Letonya, insani gelişme düzeyi en yüksek ülkelerden biridir.

Letonya ekonomisi, 2006-2007 döneminde yılda %10’dan daha hızlı GSYİH (gayri safi yurtiçi hasıla) büyümesine sahip olmakla birlikte ancak cari hesap açığı ve emlak piyasasının çöküşünün ortasında 2009’da ciddi bir durgunluğa girmiştir.

Parex Bankası’nın çöküşüyle olumsuz olarak etiklenen Letonya GSYİH, 2009’da neredeyse %18 oranında azalmıştır. Girilien ekonomik buhran sonucunda Avrupa Birliği, Uluslararası Para Fonu ve diğer bağışçılar anlaşmanın parçası olarak Letonya’ya önemli miktarda mali yardımda bulunmuşturlar. 2011 yılında Letonya ekonomisi %5,5 GSYİH büyümesi elde etmiştir ve Avrupa Birliği’nin en hızlı büyüyen ekonomileri arasında yer almıştır.

Letonya Para Birimi Nedir?

Letonya para birimi Euro’dur. Letonya`da, Euro’dan önce para birimi olarak Letonya Latsı kullanılmaktaydı. Letonya’nın SSCB’den ayrılıp bağımsızlığını kazanmasının ardından kullanılan Letonya Latsı, 2013 yılında Euro’nun kullanılmaya başlamasına kadar ülkenin resmi para birimi olmuştur.

Riga’nın para birimi de Letonya’nın başkenti olduğu için Euro’dur.

Letonya Haftalık Çalışma Saati Kaçtır?

Letonya’da haftalık çalışma saati günlük 8 saat olmak üzere toplam 40 saattir.

Letonya`da resmi çalışma saatleri genellikle 08.00-8.30 ve 16.30-17.00 saatleri arasıdır. Çalışma saatleri işletmeye göre değişebileceğinden Letonya’da yaşam hakkında bilinmesi gerekenlerden biri çalışma saatleridir.

Letonya'da Saatlik Asgari Ücret Ne Kadardır?

Letonya’da net asgari ücret 500 €, saatlik asgari çalışma ücreti ise 11.84 €’dur.

Letonya`da 2020 yılı işsizlik oranı %6.5 olarak ölçülmüştür. Covid - 19 pandemisi başlangıcından önce 2020 yılı içerisinde Letonya`da istihdam edilme oranı %65.6 olarak ölçülmüştür. İş imkanları ve ortalama saatlik Letonya asgari ücret tutarları sektöre göre değişim göstermektedir.

Letonya Ekonomisinin Temelini Oluşturan Sektörler Nelerdir?

Letonya ekonomisinin dört temel taşı tarım, kimya, lojistik ve ahşap işçiliğidir. Letonya’nın coğrafi konumunun sağladığı avantaj ile Letonya’da kereste ve ağaç işleme, tarım ve gıda ürünleri, makine ve elektronik cihaz imalatı dahil olmak üzere transit hizmetler oldukça gelişmiştir. Letonya`da diğer öne çıkan sektörler arasında tekstil, gıda işleme, makine üretimi ve yeşil teknolojiler yer almaktadır.

Letonya Tarım Sektörü Nasıldır?

1947-1950’de Letonya’da tarımın kolektifleştirilmesi sağlanmıştır. 1991 yılına kadar kolektif çiftçiler esas olarak tahıl mahsulleri üretirken devlet çiftlikleri belirli bir mahsulün işlenmesinde uzmanlaşmışlardır.

Sovyet döneminde Letonya net bir tarım ürünleri ithalatçısı haline gelmiştir. Letonya`da, bağımsızlığın kazanılmasından sonra tarımın özelleştirilmesinin daha yüksek üretim seviyelerine ulaşmayı kolaylaştıracağı ve ekonomik zorluklara çözüm olacağı düşüncesi ile 21. yüzyılın başlarında tarım tamamen özelleştirilmiştir. Letonya’da tarım, 2019 yılında ülkenin GSYİH’sine yaklaşık %3,72 oranında katkı sağlamıştır.

Letonya’daki tarım arazilerinin yaklaşık üçte biri mahsul ekimi için kullanılmakta olup Letonya’da bulunan toprak türleri ve Letonya iklimi tarım sektörünü olumlu yönde etkilemektedir. Letonya`da ekinler arasında buğday, yulaf, keten, arpa ve en çok öneme sahip olan çoğunlukla çavdar olmak üzere tahıllar bulunmaktadır. Letonya`da patates, soğan, havuç ve şeker pancarı üretimi ise tarım alanında ihracat için üretilen başlıca ürünlerdir. Letonya’da tarımdan sağlanan ürünler Letonya yemekleri ve Letonya mutfağını doğrudan etkilemiştir.

Letonya Kimyasal Endüstrisi Nasıldır?

Letonya, tarihsel gelenekleri nedeniyle, petrokimya, farmasötikler ve ince kimyasal madde alanlarında güçlü bir üretim üssüne sahiptir. Letonya Sovyetler Birliği’nde kimyasal endüstrisi için merkez konumunda bulunmuştır ve Sovyet ilaç teknolojisi ürünlerinin %25’i Letonya’da üretilmiştir.

Eski SSCB’de üretilen ve SSCB pazarına yönelik her dört tıbbi ilaçtan biri Letonya’da yapılmıştır. Günümüzde mikrobiyolojik sentez, ağaç kimyası, viroloji, fizyolojik olarak aktif maddelerin sentezi, biyoorganik kimya, moleküler biyoloji, genetik, biyoteknoloji, biyomekanik ve diğer araştırma alanları Letonya’da mevcut kimyasal sektörlerindendir.

Letonya’da biyoteknolojik ekipmanların imalatı ve tasarımı yaygındır. Letonya, CRO (Sözleşmeli Araştırma Organizasyonu) faaliyetlerinde uluslararası alanda tanınmaktadır. Letonya’da kimya ve ilaç sektörü, imalat sanayileri arasında ciroya göre sıralama yapıldığında 5. sırada, diğer sektörler arasında çalışan sayısına göre sıralandığında 5. sırada, sektör satışlarında ihracat payı ele alındığında 5. sırada yer almaktadır.

Letonya Lojistik Endüstri Nasıldır?

Letonya’da lojistik endüstrisi; ülkenin İskandinavya, Orta Avrupa ve Doğu Avrupa arasında bir geçit olmasından doğan coğrafi avantajları nedeniyle her zaman öncelikli bir alan olmuştur. Komşu ülkelerden gelen ticari araçlar Letonya’dan geçtiği için iyi lojistik ve ulaşım altyapısı Letonya ekonomisi için hayati önem taşımaktadır. Ülkenin bu ihtiyacı başarıyla karşılamasından dolayı Letonya’ya mal teslimi oldukça kolay bir iş haline gelmiştir.

Letonya’nın Avrupa Birliği`ne 2004 yılında üye olmasından sonra, Letonya sınırları AB üye ülkelerine açılmıştır ve bu sayede Letonya`da lojistik taşımalar için AB ülkeleri arasında gümrük kontrolleri gerekmemektedir. Karayolları, demiryolları, uçaklar ve su yolları dahil olmak üzere Letonya’dan her yıl ortalama 30-35 milyon ton kargo geçmektedir.

Letonya Orman Endüstrisi Nasıldır?

Letonya orman endüstrisi, üretimin yaklaşık %71’inin ihraç edilmesi ile her zaman Letonya’nın ihracat lideri olmuştur.2019 yılında Letonya`da ahşap ürünleri ihracatı toplam ihracat değerinin %20’sini oluşturmuştur. Letonya, ahşap ve ahşap ürünlerinde Avrupa’daki en yüksek yatırım oranlarından birine ve en rekabetçi iş gücüne sahiptir.

Letonya, ülke topraklarının %50’sinden fazlasını kaplayan ormanlarıyla en ormanlık AB ülkelerinden biridir. Letonya ormanlık alan yüzdesi dünya ortalamasının neredeyse iki katıdır.

Letonya’da son 80 yılda ormanlık alanlar iki katına çıkmış, hacmi 3,8 kat artarak 679 milyon metreküpe ulaşmıştır. Letonya ormanlarının yaklaşık %49’u devlete aittir ve devlet hisse senedi şirketi Latvijas Valsts Meži (Letonya Devlet Ormanları) tarafından yönetilmektedir.

Letonya Turizm Sektörü Nasıldır?

Turizm, Letonya için önemli bir gelir kaynağıdır. Turizm uydu hesabına göre 2016 yılında turizm, Letonya’nın GSYİH’sının (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) %4,5’ine doğrudan katkıda bulunmuştur.

2018’de Letonya’nın turizm geliri 1,3 milyon Euro olarak kaydedilmiştir. Turizm ve ilgili endüstriler, Letonya toplam istihdamının %8,5’ini oluşturmaktadır. Letonya’daki oteller ve diğer konaklama işletmelerinin 2018 yılındaki ziyaretçi sayısı bir önceki yıla göre %8 artmış, ziyaretçilerin %70’i Letonya turistik vize ile ülkeye giriş yapmış uluslararası turistler olmuştur. Letonya, birçok doğal kaynağı ve zengin kültürel mirası ile gelişmekte olan bir turizm destinasyonudur.

Letonya Otomotiv Sektörü Nasıldır?

Letonya otomotiv sektörü sürekli bir yenilik akışı içinde olan ve üretim odaklı bir sektördür. Letonya otomotiv sektörü, teknolojilerinin geliştirilmesi ve yeni malzemelerin kullanımı, emisyonları azaltma gereklilikleri üzerine odaklanmaktadır. Modern Letonya otomotiv endüstrisinin temellerini bağlanabilirlik, e-mobilite ve otonom sürüş oluşturmaktadır.

Ford-Vairogs, Russo-Balt ve VEF Letonya’nın en önemli otomobil üreticileridir. Letonya’da kullanılmakta olan en popüler otomobil modelleri Toyota RAV4, Toyota Corolla ve Škoda Octavia’dır. Sıfır ya da ikinci el olması, markası, modeli ve diğer faktörler Letonya araba fiyatları üzerinde etki etmekte olup fiyatların değişimine neden olmaktadır.

Letonya'nın İhracat Politikası Nasıldır?

Letonya, Baltık ülkelerinden biridir ve Baltık Denizi'ne erişimi, ülkeyi önemli Avrupa ülkeleri arasında bir ticaret merkezi haline getirmektedir. Letonya’nın ihraç ettiği en önemli ürünü ahşap ve ahşap ürünleridir. Letonya, Avrupa Birliği’ne üye olduğundan beri dış ticaret hacmini sürekli artırmaktadır. Letonya 2021 yılında 6 milyar USD ihracat yapmıştır.

Letonya’da ulaşım sektörünün çok gelişmiş olması ve ülkenin Riga, Ventspils ve Liepaja’da bulunan üç önemli limanı olması ihracatın gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Letonya`da Avrupa ülkelerine ihraç edilen ürünlerin miktarı için herhangi bir kısıtlama yoktur. Letonya gümrük makamları, ülkedeki ithalat ve ihracat prosedürlerini düzenlemektedir.

Letonya, 2019 yılında GSYİH bazında dünyanın en büyük 97. ekonomisi ve toplam ihracatta 79. olmuştur.

Letonya’dan en çok ihracat yapılan ülkeler aşağıda listelenmiştir.

  • Litvanya (2,41 Milyon $)
  • Estonya (1,46 Milyon $)
  • Rusya (1,29 Milyar $)
  • Almanya (1,07 Milyar $)
  • İsveç (970 Milyon $)

Letonya'nın İhraç Malları Nelerdir?

Letonya’nın ihraç malları aşağıda listelenmiştir.

  • Kesilmiş odun (768 milyon $)
  • Yayın ekipmanı (703 milyon $)
  • Likör (557 milyon $)
  • Buğday (539 milyon $)
  • Paketlenmiş ilaçlar (526 milyon $)

Letonya İthalat Politikası Nasıldır?

Letonya’nın ithalat politikası ve uygulanan ithalat oranları ithal edilen malların menşeine ve türüne göre değişmektedir. Letonya, DTÖ ve AB ülkesi olduğundan dolayı bu kuruluşların derecelendirme uygulamaları Letonya`da benimsenmiştir.

Letonya ve diğer AB ülkeleri arasında mal hareketi için ithalat veya ihracat tarifeleri bulunmamaktadır. Gümrük vergilerinin yanı sıra, Letonya`da ithalat KDV'ye tabidir ve ayrıca tüketim vergisi ve doğal kaynaklar vergisine tabi olabilmektedir.

Letonya, 2020 yılında toplam 1,08 Milyar $ değerinde ürün ithal etmiştir. Letonya`da en çok ithalat sırasıyla; paketlenmiş ilaçlar (46,2 Milyon $), rafine petrol (37,3 Milyon $) ve telefonlar (36,5 Milyon $) üzerine yapılmıştır.

Letonya’nın en çok ithalat yaptığı ülkeler aşağıda listelenmiştir.

  • Rusya (4,43 Milyar $)
  • Litvanya (2,95 Milyar $)
  • Almanya (1,83 Milyar $)
  • Polonya (1,59 Milyar $)
  • Estonya (1,42 Milyar $)

Letonya İthal Malları Nelerdir?

Letonya’nın ithal malları aşağıda listelenmiştir.

  • Rafine petrol (3,07 Milyon $)
  • Yayın ekipmanı (696 Milyon $)
  • Arabalar (646 Milyon $)
  • Paketlenmiş ilaçlar (599 milyon $)
  • Uçaklar, helikopterler ve/veya uzay araçları (534 Milyon $)

Letonya ve Türkiye'nin Ekonomik İlişkileri Nasıldır?

Türkiye’nin Letonya’ya ihraç ettiği ürünlerin başlıcaları takı, karayolu taşıtları için parça ve aksesuarlar, kalorifer kazanları ve örme ürünlerdir.

Letonya’nın Türkiye’ye ihracatı ise demir-çelik, kereste, ahşap eşya, mineral yakıt, petrol ve altın ürünleridir.

2002-2018 yılları arasında Letonya’dan Türkiye’ye yapılan toplam yatırım tutarı 91 Milyon $, Türkiye’den Letonya’ya yapılan yatırım ise 74 milyon $ olmuştur.

Türkiye ile Letonya arasındaki ikili ticaret hacmi 2018 yılında bir önceki yıla oranla %8 oranında artış göstererek 291 milyon $’a ulaşmıştır.

Letonya'nın Temel Ekonomik Verilerinin Yıllara Göre Dağılımı Nasıldır?

Dünya Bankası verilerine göre Letonya’nın gayrisafi yurtiçi hasıla istatistiği yıllara göre aşağıdaki tabloda verilmiştir.

YILGSYİHKİŞİ BAŞINA GSYİHGSYİH DEĞİŞİM ORANI
201228,33 milyar $13.926,35 $%4,3
201330,43 milyar $15.120,78 $%2,3
201431,33 milyar $15.713,54 $%1,1
201527,24 milyar $13.774,61 $%4,0
201628,05 milyar $14.315,79 $%2,4
201730,46 milyar $15.682,22 $%3,3
201834,42 milyar $17.858,28 $%4,0
201934,1 milyar $17.828,89 $%2,1

Letonya'da Vergiler ve Sosyal Yardımlar Nelerdir?

Letonya’da Vergiler ve Harçlar Yasası uyarınca, vergiler devlet veya belediyeler tarafından uygulanır. Letonya devleti; araçlar, mahkeme başvuruları, noter başvuruları, kumar, kimlik verilerindeki değişiklikler, kırsal alanlardaki arazi rezervasyonu, çek ve senet işlemleri, göçmenlik hizmetleri, işletme ruhsatları, patent başvuruları dahil olmak üzere bir dizi farklı ögeye vergi koyma hakkına sahiptir. Belediyeler emlak vergisi de dahil olmak üzere işletmeyi destekleme ilkeleri doğrultusunda mahalli idare bütçelerine yapılacak ödemelerde indirim uygulayabilmektedir.

Letonya’da yaşayan halk dünya çapındaki gelirleri üzerinden gelir vergisine tabidir. Letonya’da yaşamayan vatandaşlar yalnızca Letonya kaynaklı gelirleri üzerinden vergilendirilirler.

Letonya`da kişisel gelir vergisi, sermaye kazançları hariç, istihdam ve diğer gelirler üzerinden Ocak 2021’den itibaren %20, %23 ve %31 olarak farklı vergi oranlarında tahsis edilir.

Letonya`da hayat sigortası sözleşmelerinden ve bireysel emeklilik fonlarından elde edilen faiz ve gelirler %10 oranında vergilendirilir.

Letonya`da gayrimenkul, hisse gibi sermaye varlıklarının elden çıkarılmasından doğan sermaye kazançları üzerinden %20 oranında vergi alınmaktadır.

Letonya’daki sosyal yardımlardan biri sosyal bakımdır. Bir Letonya vatandaşının, Letonya vatandaşı olmayanların, AB üye devletleri vatandaşlarının ya da kalıcı oturma izni verilmiş üçüncü ülke vatandaşlarının bakımında sıkıntılar yaşanıyorsa, kişinin ikamet adresinin kayıtlı olduğu belediye tarafından sosyal bakım hizmeti sunulmaktadır.

Letonya`da sosyal bakım, hastalığın tipine, şiddet derecesine ve kişinin yaşına göre evde, gündüz bakımevinde veya uzun süreli bir sosyal bakım kurumunda sağlanabilmektedir.

Letonya`da malullük ödeneği ya da yaşlılık aylığına hak kazanamayanlar için belirli koşullar altında verilen devlet sosyal güvenlik ödeneği yardımı bulunmaktadır. Letonya belediyeleri ihtiyaç sahibi, dar gelirli ve kriz durumundaki ailelere veya kişilere yiyecek, giyecek, barınma, sağlık, zorunlu eğitim gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için maddi destek sağlamakla yükümlüdür.

Letonya`da; son 3 ayda aile üyesi başına ortalama aylık kazanç 128,6 Euro’dan düşük ise, ailenin veya kişinin kendi evi, ev eşyaları, bir arabası vb. dışında herhangi bir mülkü bulunmuyorsa, kişi sosyal bakım hizmeti almıyorsa ve cezaevinde bulunmuyorsa, kişi bir destek sözleşmesi imzalamamış ise ve Letonya Devlet İş Kurumu’na işsiz olarak kayıtlı ise muhtaç aile veya kişi statüsünde kabul edilir. Letonya’da muhtaç statüsü verilen bir aile veya kişi, garanti edilen asgari gelire başvurma hakkına sahiptir.

Utku Urfa Yazan: Utku Urfa

Utku Urfa graduated from Trakya University in 2020 with a bachelor's degree in Translation and Interpreting. After taking the role of both the copywriter and content editor at vizem.net in July 2021, Utku is currently working as EU Area Senior Consultant since July 2022.

Paylaş: