Estonya Filmleri ve Sinema Tarihi

Estonya Filmleri ve Sinema Tarihi

Her sene dünya çapında film festivallerinde gösterime sunulan ve uluslararası ödüller kazanan Estonya’nın film ve sinema tarihi 1896 yılına uzanmaktadır. Sinemaya ait ilk hareketli resimler 1896 yılında, başkent Tallinn’de gösterilmiştir. Estonya’da ilk sinema salonu 1908 yılında açılmış ve ilk yerli belgesel film de aynı yılda, İsveç Kralı Gustav V’nin Tallinn ziyareti hakkında bir haber filmi üretilmesiyle yapılmıştır. 1900’lerin başlarında tür olarak belgesel ağırlıklı filmler üretilmeye başlanmış olup, belgeseller Estonya sinemasında her dönem ayrıcalıklı yerini korumuştur.

Estonya sinemasında 1920’lerin başından sonuna kadar olan dönemde belgesellerin yanına türüne komedi ve drama türleri de eklenmiştir. 1929’dan sonra macera, müzikal ve animasyon türlerinde filmler de üretilmeye başlamıştır. Animasyon, Estonya’da en yoğun çalışmaların yapılıp geliştirildiği tür olmuştur. Hemen hemen her sene çeşitli uluslararası film festivallerinde Estonya yapımı animasyon filmler sergilenmiştir. Kutsu-Juku Seiklusi, 1931’de yapılmış olan ilk kısa animasyon filmidir. Bilim kurgu türü yapımına ise 1970’lerin sonlarında başlanmıştır.

Estonya’daki ilk film stüdyosu olan Estonia Film Tartus ise aynı zamanda ilk Estonya belgeselini de yaratan Johannes Pääsuke tarafından 1892-1918 yılları arasında kurulmuştur. Estonya tabiatı hakkında belgeseller ve kısa filmler üreten Johannes Pääsuke, Estonya’da yapılan ilk kısa kurmaca filmin de sahibidir. İlk uzun metrajlı film ise 1924 yılında Konstantin Märska yönetmenliğinde, kendi prodüksiyon şirketi tarafından üretilmiştir.

Estonya Film Müzesi
Estonya Film Müzesi

1930’lardaki Büyük Buhran’dan sonra önemli bir film yapım şirketi olan Eesti Kultuurfilm’e devlet tarafından para yardımı yapılmaya başlanmıştır. Birkaç defa isim değiştirmiş olan stüdyo, 1963’te günümüzde bilinen Tallinnfilm ismini almıştır ve Estonya’nın hayatta kalan en eski film stüdyosudur.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Sovyet yönetimi etkisiyle Rusya’dan gelen film yapımcıları sosyalizm konulu, propaganda amaçlı belgesel ve haber filmleri çekmişlerdir. Sovyetler temalı ikinci dönem uzun metrajlı filmler ise Avusturyalı bir göçmen olan Gerbert Rappaport tarafından çekilmiştir. 1959 yılında, Sovyetler Birliği tarafından geliştirilmiş olan Kinopanaroma formatında, ilk drama filmi özelliği taşıyan Vallatud Kurvid isimli film çekilmiştir.

Estonya’da komedi alanındaki popüler filmlerin çoğu 1960’larda üretilmiştir. Öne çıkan kadın yönetmen ise Kõrboja Peremees ile Berlin Uluslararası Film Festivali’nde UNICEF ödülü kazanan Leida Laius’dur.

1990’lara gelindiğinde Sovyetler Birliği çöküşüyle film yapım maliyetleri arttığı için sektörde büyük bir düşüş yaşanmıştır ve birçok film stüdyosu bağımsız hale gelmiştir. Birkaç yıl içinde Estonya sinema bilet fiyatları büyük ölçüde artmış ve yerli filmler seyircilerini kaybetmiştir. Eston Kültür Bakanlığı tarafından Eston Film Vakfı’nın kurulması ve 1997 yılına ait, Sovyet devriminin parodisi konulu Minu Leninid isimli filmin yapımıyla darboğazdan dönüş yaşanmıştır.

Eston filmleri dünya genelinde uluslararası film festivallerinde ülkeye çeşitli ödüller kazandırmıştır. Ristumine peateega isimli film, Stockholm ve Uruguay Film Festivallerinde ödül getirmiştir ve Hong Kong Uluslararası Film Festivali’nde gösterilen ilk Eston filmidir. Gişe hasılatlarına göre ticari olarak en büyük başarıyı getiren filmler 2002 yılında gösterime giren Nimed Marmortahvlil ve komedi türündeki 2003 yapımlı Vanaf Ja Kobedad Jaadad Jalad Alla’dır.

Başkent Tallinn’de günümüzde, 1908’deki sinema sayısıyla aynı sayıda sinema salonu bulunmaktadır. Estonya, doğu Avrupa’daki en pahalı sinema biletini satan ülkedir.

En İyi Estonya Yapımı Filmler Hangileridir?

En iyi Estonya yapımı filmler aşağıda listelenmiştir.

  • Kevade (Spring): Yönetmenliğini Arvo Kruusement’in yaptığı 1969 yapımlı, Oskar Luts’un romanından alınmış yarı otobiyografik drama filmi, 1800’lerin sonunda küçük bir Eston yatılı okulunda geçmekte olup konusu arkadaşlık, aşk ve hayat üzerinedir. Başrollerinde Arno Liiver, Riina Hein ve Aare Laanemets oynamıştır.
  • Hukkunud Alpinisti Hotell (The Dead Mountaineer’s Hotel): Başrollerinde Uldis Pucitisi, Jüri Järvet ve Lembit Peterson’ın oynadığı, aynı isimli bilim kurgu romanına dayanan film, 1979 yılında gösterime girmiştir. Grigori Kromanov filmin yönetmenliğini yapmıştır. En iyi sinema, en iyi sanat tasarımı ve jüri özel ödülü alanlarında ödüller kazanan film; gerilim, bilim kurgu ve drama türünde çekilmiştir.
  • Viimne Reliikvia (The Last Relic): Grigori Kromanov yönetmenliğinde 1969 yılında çekilen film, içinde çokça macera bulunduran, bir Orta Çağ aşk hikayesidir. Filmin başrolleri Aleksandr Goloborodko, Igrida Andrina ve Elza Adrina’dır.
  • Hullumeelsus (Madness): Dram ve gerilim türünde 1968 yılında çekilen, gücün mekanizmasına gönderme yapan film, 2. Dünya Savaşı’nda Alman işgalindeki isimsiz bir ülkede geçmektedir. Başrollerinde Jüri Järvet, Vaclovas Bledis ve Valeriy Nosik oynamıştır.
  • Ideaalmaastik (The Ideal Landscape): 1980 yapımı Peeter Simm drama filmi, Stalin dönemindeki müşterek çiftlik hayatını ironik bir bakış açısıyla yansıtmaktadır. Başrollerini Arvo Kukumägi, Tõnu Kark ve Kalju Komissarov üstlenmiştir.
  • Georgica: Evald Aavik, Mait Merekülski ve Ülle Toming’in başrolde olduğu 1998 yapımlı dram filminin yönetmeni Sulev Keedus’tur. 1960’larda Sovyet askerlerinin geceleri hedefli atış eğitimi yaptıkları ıssız adada yaşayan eski yaşlı bir misyoner olan adam ve ona arkadaşlık eden genç bir Rus askeri hakkındadır.
  • Nipernaadi (Happy-Go-Lucky): 1983 yapım yıllı filmin yönetmeni Kaljo Kiisk olup, başrolleri Tõnu Kaark, Viire Valdma ve Paul Poom üstlenmiştir. Komedi ve drama türündeki filmde, baharda evinden ayrılıp ülkede nereye varacağı belli olmayan seyahatler yapan ve kadınların hayallerini gerçekleştiren bir yazarın romantik hikayesini anlatmaktadır.
  • Naereta Ometi (Please Smile): 1985 yapımlı dram filmi, Sovyetler Birliği zamanı yetimhane hayatının oldukça gerçekçi bir resmini sunmakta ve bu yetimhaneye gönderilip zorbalığa maruz kalan bir çocuğu anlatmaktadır. Filmin yönetmenleri Leida Laius ve Arvo Iho’dur.
  • Põrgupõhja Uus Vanapagan (The Misadventures of the New Satan): Grigori Kromanov ve Jüri Müür yönetmenliğindeki 1964 yapımlı dram filmidir. Başrollerinde Elmar Salulaht, Ants Eskola ve Astrid Lepa’nın olduğu film, Anton-Hansen Tammsaare’nin aynı isimli romanından uyarlanmıştır.
  • Tuulte Pesa (Nets of Winds): 1979 yapımlı dram filminin yönetmeni Olav Neuland’dır. 2. Dünya Savaşı sonrası Estonyalı köylüler ve yeni Sovyet güçleri arasındaki mücadeleyi anlatmaktadır. Başrollerinde Rudolf Allabert, Nelli Taarve Arvo Niho’nun oynadığı film en iyi yönetmen ödülünü kazandırmıştır.

Estonya Dram Filmleri Nelerdir?

Mandariinid (Tangerines)
Mandariinid (Tangerines)

Estonya dram filmlerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.

  • Mandariinid (Tangerines): Yönetmenliğini Zaza Urushadze’nin yaptığı 2013 yapımı film, en iyi Avrupa filmi olarak Gaudi Ödülü ve Satellite En İyi Sinema Ödülüne layık görülmüştür.
  • Tõde Ja Oigus (Truth and Justice): 2019 yapımlı filmin yönetmeni Tanel Toom’dur. Estonya Ulusal Film ve Televizyon (EFTA) ödülleri yanında Satellite En İyi Sinema Ödülünü kazanmıştır.
  • Kevade (Spring): Arvo Kruusement yönetmenliğindeki 1969 yapımlı filmdir.
  • Suvi (Summer): Yapım yılı 1976 olan filmin yönetmeni Arvo Kruusement’dir.
  • Kuku: Mina Jään Ellu (Kuku: I Will Survive): Yönetmeliğini Andres Maimik’in yaptığı 2011 yapımı filmdir.

Estonya Komedi Filmleri Nelerdir?

Suvi (Summer)
Suvi (Summer)

Estonya komedi filmlerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.

  • Suvi (Summer): Filmin yönetmeni Arvo Kruusement’dir. Yapım yılı 1976’dır.
  • Lammas All Paremas Nurgas: Yönetmenliğini Lembit Ulfsak’ın yaptığı film 1992 yapımıdır.
  • Ohtlikud Kurvid (Dangerous Curves): Filmin yapım yılı 1961, yönetmenleri ise Kaljo Kiisk ve Yuli Kun’dur.
  • Nipernaadi (Happy-Go-Lucky): 1983 yapım yıllı filmin yönetmeni Kaljo Kiisk’dir.
  • Elavad Pildid (Living Images): 2013 tarihli filmin yönetmeni Hardi Volmer’dir.

Estonya Savaş Filmleri Nelerdir?

Estonya Savaş Filmleri
Estonya Savaş Filmleri

Estonya savaş filmlerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.

  • Mandariinid (Tangerines): 2013 yapımı film En İyi Avrupa Filmi kategorisinde Gaudi Ödülü, en iyi sinema kategorisinde ise Satellite ödülü almıştır. Filmin yönetmeni Zaza Urushadze’dir.
  • Elavad Pildid (Living Images): Filmin yönetmeni Hardi Volmer’dir. 2013 yılında çekilmiştir.
  • 1944: 2015 yapımlı filmin yönetmeni Elmo Nüganen’dir.
  • Nimed Marmortahvlil (Names in Marble): Elmo Nüganen tarafından yapılan 2002 tarihli filmdir.
  • Detsembrikuumus (December Heat): 2008 tarihli filmin yönetmeni Asko Kase’dir.

Estonya Animasyon Filmleri Nelerdir?

Vanamehe Film (The Old Man)
Vanamehe Film (The Old Man)

Estonya animasyon filmlerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.

  • Vanamehe Film (The Old Man): 2019 yapımlı animasyonun yönetmenleri Oskar Lehemaa ve Mikk Mägi’dir. Estonya Ulusal Film ve Televizyon (EFTA) ödüllerinde en iyi ses, prodüksiyon tasarımı ve kurgu ödüllerini; Fantasia Film Ödüllerinde ise en iyi animasyon filmi ödülünü almıştır.
  • Leiutajateküla Lotte (Lotte from Gadgetville): 2006 yapımlı animasyonun yönetmenleri Heiki Ernits ve Janno Põldma’dır. Animasyon, Letonya Film Ödüllerinde en iyi animasyon filmi seçilmiştir.
  • Lotte Ja Kuukivi Saladus (Lotte and the Moonstone Secret): 2011 yapımlı animasyonun yönetmenleri Heiki Ernits ve Janno Põldma’dır. Animasyonun yönetmenleri Heiki Ernits ve Janno Põldma’dır.
  • Lotte Ja Kadunud Lohed (Lotte and the Lost Dragons): 2019 yapımlı animasyonun yönetmenleri Heiki Ernits ve Janno Põldma’dır. Münih Film Festivali’nde izleyici ödülü kazanmıştır.
  • Frank Ja Wendy (Frank & Wendy): 2004 yapımlı animasyonun yönetmenleri Kaspar Jancis, Ülo Pikkov, Priit Tender’dir. FEST Gençlik Video ve Film Festivali’nde izleyici ödülünü kazanmıştır.

En İyi Estonya Dizileri Hangileridir?

En iyi Estonya dizilerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.

  • Kättemaksukontor
  • Litsid: The Whores
  • Pank
  • Klass - Elu Pärast
  • Reetur
  • Everything’s Rosie
  • Kelgukoerad
  • The Woman’s War
  • Valguses Ja Varjus
  • Önne 13

Estonya Film Festivalleri Nelerdir?

Estonya Film Festivalleri aşağıda listelenmiştir.

  • Tallinn Black Nights Film Festival: 1997’den beri her yıl genellike kasım ve aralık aylarında Tallinn’de düzenlenmektedir. Çeşitli ülkelerden yüzlerce filmi gösteren, Kuzey Avrupa’daki en büyük film etkinliğidir. Festival, sektörden her yıl 700’den fazla misafir ağırlayarak Kuzey Avrupa ile Asya, Amerika Birleşik Devletleri ve Güney Amerika arasında bağlantı kurmayı amaçlamaktadır.
  • Haapsalu Horror and Fantasy Film Festival: Haapsalu şehrinde yılda bir düzenlenen uluslararası festival, en iyi fantazi ve korku filmlerine odaklanır. Festivalin düzenlenme tarihi nisan ayı sonlarına, özellikle dolunay zamanına denk getirilmeye çalışılır. Festivalin görevi, Estonya ve komşu ülke izleyicilerine dünya sinemasının korku, bilim kurgu ve kült filmlerinin modern programını sunmaktır.
  • Matsalu Nature Film Festival: 1983-1989 yılları arasında düzenlenmiş Natural Film Days’in yerine geçen Festival, doğa filmlerine odaklanan bir Eston festivalidir. İlki 2003 yılında, ülkenin batısında bulunan Lihula’da gerçekleşmiştir. Günümüzde Lihula’dan Parnu, Narva, Talin ve Tartu’ya uzanan 12 günlük uluslararası bir festival haline gelmiştir. Her yıl sonbahar aylarında gerçekleşmektedir. Bölgedeki en eski doğa filmi festivallerinden ve önemli Eston kültürel etkinliklerinden biridir. Dünyanın dört bir yanından çeşitli doğa filmlerini bir araya getirmesiyle, yaban hayatı, çevresel sürdürülebilirlik, insan faaliyetleri ve doğanın etkileşimi gibi önemli konuları programında bulundurmasıyla önemli bir yere sahiptir.
  • Parnu International Documentary and Science Film Festival: Baltık ülkelerindeki en eski festival unvanına sahip olan ve her yıl Parnu’da gerçekleşen festivalin ana konuları hayatta kalan yerli insanlar ve kültürleridir. Festivalin amacı, yerli insanların kültürlerinin varlığını sürdürmektir. Ayrıca ilginç insanlar hakkında filmler veya çağdaş toplumun sosyal yorumlaması konuları hakkında filmler de gösterilir.

Estonya’da düzenlenen bu festivallere katılım sağlamak isteyen oyuncular, yapımcılar, yönetmenler, etkinlik davetiyesini sunarak Estonya kültürel vize başvurusu yapabilmekte ve kısa süreli Schengen vizesi alarak Estonya ziyareti gerçekleştirebilmektedir.

Sinema Sektörünün Estonya Ekonomisindeki Rolü Nedir?

Sinema sektörünün Estonya ekonomisindeki rolü 2019 yılındaki istatistikler ile açıklanabilir. Estonya’da sadece 2019 yılında 3.685.825 sinema ziyareti yapılmış ve yerli filmlerin pazar payında %23’lük rekor bir artış yaşanmıştır. Pandemiyle birlikte kültürel tesislerin kapanması üzerine Estonya sinema sektörü de büyük zarar görmüş, rekor yıl olan 2019’dan sonra 2020 yılında sinema ziyaretleri yarı yarıya düşmüştür.

2021 yılında hükümet tarafından verilen izin ile bir istisna yapılarak 25.’si düzenlenen Tallinn Black Night Film Festivali 1,7 milyon euroluk bütçesi ile 6,6 milyon euroyu bütçeye kazandırmıştır, bu şekilde sinema sektörünün Estonya ekonomisi için katkısı arttırılmıştır.

Estonya’daki Sinema Okulları Hangileridir?

Estonya’daki tek sinema okulu dünyanın en iyi 1000 üniversitesi arasında yer alan ve Tallinn Üniversitesi’ne bağlı olan Baltic Film, Media and Art School’dur. Lisans, yüksek lisans ve doktora programlarıyla Estonca’nın yanında İngilizce eğitim de sağlamakta olan okul, film yapımı, televizyon gibi alanlarda eğitimler sunmaktadır. Okul ayrıca, Avrupa ve Asya’da 70’ten fazla üniversite ile işbirliği içerisindedir. Modern video ve ses ekipmanları ile televizyon, ses ve film stüdyoları barındıran okul öğrencilerine, yaratıcı çalışmalarını yapabilmeleri için ücretsiz çekim ve post prodüksiyon ekipmanları, stüdyo alanı ve profesyonellerden destek sağlamaktadır.

Baltic Film, Medya ve Sanat Okulu, doktora öğrencilerinden ücret almamaktadır ve bu durum Estonya’da eğitim almanın avantajları arasındadır. Lisans ve yüksek lisans programları için ücretler ise vatandaşlık fark etmeksizin dönem başına 2.100 euro, senelik 4.200 eurodur.

Utku Urfa Yazan: Utku Urfa

Utku Urfa graduated from Trakya University in 2020 with a bachelor's degree in Translation and Interpreting. After taking the role of both the copywriter and content editor at vizem.net in July 2021, Utku is currently working as EU Area Senior Consultant since July 2022.

Paylaş: