Polonya'nın Tarihine Genel Bir Bakış

Polonyalıların Ataları Lekitler Kimdir?

Lekitlerin tarih sahnesine girişi 1500 yıl kadar önce Polonya topraklarına girişleriyle eş zamanlı olarak gerçekleşmiştir. Lekitlerin kültürel olarak dahil olduğu grup olan Batı Slavlarının tarihi hakkındaki en eski bilgiler genelde bu kavimlerin milattan sonra 5. ve 6. yüzyıllarda Avrupa’nın doğusunda bugünkü Çekya, Slovakya ve Polonya coğrafyalarına yerleşmeleriyle ortaya çıkmıştır.

Batı Slavlar arasında öne çıkan 2 büyük kültürel grup, her ikisi de ilk dönemlerinde göçebe kültüre sahip olan Lekit ve Çek-Slovak kültürleridir. Zaman geçtikçe, Lekit kabileleri arasında en çok siyasi ve askeri güce sahip olan kabile Polan Kabilesi olmuştur. Polan kabilesi ve bugünkü Polonya üzerindeki Lekit kabilelerin çoğunun birleşmesiyle beraber 10. yüzyılın sonunda Polonya Dükalığı kurulmuştur. Polonya kuruluş tarihi, devlet olarak 1. Mieszko’nun Vaftiz edilmesinden 6 yıl öncesine yani 960’a dayanmaktadır. 966 tarihinde vaftizle beraber Polonya devleti, Polonya Dükalığı olmuştur.

Lekit kültürü milliyetçi tarih anlatısı tarafından bugünkü modern Polonyalı kimliğiyle yakından ilişkilendirilmektedir.

Polonya Ne Demektir, Polonya’nın Anlamı Nedir?

Polonya kelimesinin kökeni diğer Lekit Kabilelerini boyunduruğu altına alan Polan Kabilesinin isminden gelip Polanların ülkesi anlamına gelmektedir. Polonya’nın Osmanlı döneminde kullanılan Türkçe ismi Lehistan ise Polonyalıların ataları olarak kabul edilen Batı Slav kavimleri Lekitler’den (Lehler) gelmektedir.

Polonya Tarihinde Yaşanan İşgaller, İstilalar ve Savaşlar Nelerdir?

Polonya Asya ve Avrupa, Ortodoks ve Katolik Hristiyanlık arasındaki kritik konumu nedeniyle tarih boyunca çekişmelerin ve çatışmaların içerisinde olmuştur.

Polonya tarihinde gerçekleşmiş bazı savaş ve istilalar aşağıda listelenmiştir.

• Hristiyanlaşmaya karşı Pagan Ayaklanması (1034-1039)
• Birinci Moğol İstilası (1240–1241)
• İkinci Moğol İstilası (1259–1260)
• Üçüncü Moğol İstilası (1287–1288)
• Wójta Alberta Ayaklanması (1311-1312)
• Leh-Töton Savaşları (1326–1332)
• Büyük Leh-Litvanya-Töton Savaşları (1409-1411)
• 13 Yıl Savaşları (1454–1466)
• Lehistan Osmanlı Savaşları (1620–21) (1633–34) (1672–76) (1683–99)
• Polonya’nın ilk kez parçalanması (1772)
• Polonya’nın ikinci kez parçalanması (1793)
• Polonya’nın üçüncü kez parçalanması (1795)
• 4. Koalisyon Savaşları ve ilk Büyük Polonya Ayaklanması (1806)
• İkinci Büyük Polonya Ayaklanması (1948)
• Ocak Ayaklanması (1963-1964)
• Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)
• Polonya-Sovyet Savaşı
• Nazi İşgali (1939-1945)
• Varşova Getto Ayaklanması (1943)
• Varşova Ayaklanması (1944)

Polonya Ne Zaman Polonya Adını Almıştır?

Polonya adı 10. yüzyılda Polan kabilesinin Polonya Dükalığı’na dönüşmesiyle ortaya çıkmıştır.

Polonya Tarihi Dönemleri Nelerdir?

Polonya tarihindeki belli başlı dönemler listelenmiştir.

• Piast Hanedanlığı Dönemi (10th century–1385)
• Jagiellonian Hanedanlığı Dönemi (1385–1572)
• Lehistan-Litvanya Birliği (1572-1795)
• Polonya’nın Parçalanması (1795–1918)
• İkinci Polonya Cumhuriyeti (1918–1939)
• 2. Dünya Savaşı (1939-1945)
• Polonya Halk Cumhuriyeti (1945–1989)
• Üçüncü Polonya Cumhuriyeti (1989–Günümüz)

Polonya Tarihinde Önemli Olaylar Nelerdir?

Polonya tarihinde meydana gelen bazı önemli olaylar sıralanmıştır.

• Dük 1. Mieszko’nun Vaftiz Edilmesi ve Polonya Devletinin Başlangıcı
• Lehistan-Litvanya Birliği
• Tufan Dönemi ve İsveç İstilası
• 1791 Reformları
• Ocak Ayaklanması
• İkinci Polonya Cumhuriyeti’nin İlanı
• İkinci Dünya Savaşı
• Polonya Halk Cumhuriyeti’nin kurulması
• Üçüncü Polonya Cumhuriyeti’nin ilanı

1- Dük 1. Mieszko’nun Vaftiz Edilmesi ve Polonya Devletinin Başlangıcı

Polonya kuruluş tarihi, devlet olarak 1. Mieszko’nun Vaftiz edilmesinden 6 yıl öncesi olan 960 olarak kabul edilmektedir bununla birlikte, 966 tarihinde vaftizle beraber devlet bir dükalık olmuştur.

Polonya coğrafyasındaki birçok Lekit kabilesini boyunduruğu altına almayı başaran 1. Mieszko, 966’da Bohemya Prensesi Doubravka’yla evlenmiş ve vaftiz edilip Lekit Pagan inancını terk ederek Hristiyan olmuştur.

2- Litvanya ile Birlik

Lehistan-Litvanya Birliği 1569’daki Lublin antlaşması ile kuruldu, bu tarihten önce de müttefik olan iki devlet birleşerek Avrupa tarihinin en önemli yapılarından birisini oluşturmuşlardır. Sejm ismi verilen meclisin büyük siyasi etkiye sahip olduğu Lehistan-Litvanya birliğinin kralları da bu mecliste yapılan seçimler sonucunda asillerin içinden seçilmekteydi. Lehistan-Litvanya birliği 1648 itibariyle gerileme dönemine girmiştir.

3- İsveç İstilaları

Polonya tarihinde 1655-1660 arası dönem Tufan ismiyle anılmaktadır.

İsveç Krallığı ve Rus Çarlığı’nın eş zamanlı istilalarının karşısında gösterdiği direnç yeterli olmayan Lehistan-Litvanya Birliği kontrol ettiği nüfusun üçte birini ve Avrupa siyasetinde sahip olduğu etkiyi Tufan döneminde kaybetmiştir.

4- Müslümanların Polonya’yı Fethi

Müslüman ağırlıklı herhangi bir kuvvet Polonya’yı işgal etmemiştir. Lehistan- Litvanya Birliği döneminde ülke tarafında sıklıkla paralı asker olarak kullanılan göçebe Tatarlar, müslümandır. Lehistan-Litvanya Birliği döneminde Belarus, Litvanya ve Polonya topraklarına yerleşmiş Lipka Tatarları bugün hala o topraklarda yaşamaktadır.

5- 1791 Reformları

Toprak bütünlüğüyle birlikte, hızla siyasi ve askeri gücünü de kaybetmekte olan Lehistan-Litvanya Birliği son bir hamle olarak 1791 Anayasası ilan edilmiş, fakat tüm çabalara rağmen Polonya haritalardan 123 yıl boyunca kaybolmuştur. 1795’te Lehistan-Litvanya Birliği’nin hakim olduğu tüm topraklar, Rus Çarlığı, Avusturya Arşidüklüğü ve İsveç İmparatorluğu arasında bölüşülmüştür.

6- Ocak Ayaklanması

1863 ve 1864 yıllarında Polonya, Litvanya ve Ukrayna topraklarındaki Rus hakimiyetine karşı Polonya milliyetçileri başta olmak üzere birçok halk ayaklanmıştır. Ocak ayaklanmaları, Rus Çarlığı tarafından sert bi şekilde bastırılmıştır.

7- İkinci Polonya Cumhuriyeti

Birinci Dünya Savaşı’nın ertesinde yeni kurulmuş Sovyet Rusya’daki iç karışıklıklar ve Almanya’nın yenilgisi İkinci Polonya Cumhuriyeti’nin kurulmasına imkan tanımıştır. Sovyet Rusya 1919’da Polonya’ya saldırsa da, Polonya kuvvetleri 1920 Varşova Savunması’nda başarılı olmuş ve 1921’de savaştan galibiyetle ayrılmıştır.

8- İkinci Dünya Savaşı

İkinci Dünya Savaşı Nazi Almanyası’nın Polonya topraklarını işgali ertesinde başlamıştır. Polonya’nın Naziler tarafından işgali insanlık tarihinin en acımasız yönlerinin göründüğü ve ölümün endüstriyelleştiği bir trajedidir.

Polonya nüfusunun beşte biri, öldürülenlerin yarısı Polonya yahudileri olmakla birlikte, Naziler tarafından katledilmiştir.

Varşova kentinde 1944’te gerçekleşen ayaklanmanın arkasından şehrin %90’ı Naziler tarafından tamamen yok edilmiştir. İnsanlık tarihinin en büyük trajedilerinden birisine ev sahipliği yapmış Polonya’da Auschwitz-Birkenau ve Treblinka kampları da dahil olmak üzere birçok ölüm kampı Naziler tarafından kurulmuştur.

Polonya toprakları 1945’te Nazi işgalinden, Sovyet Kızıl Ordusu tarafından kurtarılmıştır.

9- Polonya Halk Cumhuriyeti

Polonya Halk Cumhuriyeti bir Sovyet uydu devleti olarak 1947’de ilan edilmiştir. Doğu bloğunun bir parçası olan Polonya Halk Cumhuriyeti Doğu bloğunun zayıflamasıyla 1989’da son bulmuştur.

10- Üçüncü Polonya Cumhuriyeti

Üçüncü Polonya Cumhuriyeti 31 Aralık 1989’da ilan edilmiştir. Polonya 1999’da NATO’ya, 2004’te Avrupa Birliği’ne katılmıştır.

Polonya Tarihindeki Dinler ve İnançlar Nelerdir?

Polonya din ve inanç yapısı yüzdeleri Avrupa Komisyonu`nun 2019 yılında yaptığı araştırmaya göre aşağıda verilmiştir.

• Katolik (%86)
• Herhangi bir dine mensup olmayan (%6)
• Ortodoks (%1)
• Protestanlık (%1)
• Diğer Hristiyan mezhepleri (%2)
• Diğer dinler (%1)
• Belirtmemiş (%3)

Polonya’da resmi din Hristiyanlıktır. Hristiyanlık Polonya tarihinde ve kültürel yaşamında önemli bir yer tutmuştur. Polonya’da din özgürlüğü benimsenmiştir.

Polonya’da Görülebilecek Tarihi Eserler Nedir?

Polonya Kuzey ve Güney, Doğu ve Batı Avrupa arasındaki konumu sebebiyle birçok kültürel ve mimari akıma ev sahipliği yapmıştır. Polonya’nın komşuluk yaptığı Nordik, Baltık, Rus ve Cermen kültürleri en başta mimari olmak üzere, pek çok alanda etkili olmuştur.

Polonya Mimarisi’nin en çarpıcı eserlerinden birçoğu Gdansk, Krakow gibi ticari merkezler ve başkent Varşova’da yer alır.

Polonya’daki mimari eserlerinden hem modern hem tarihi olmak üzere bir kısmı listelenmiştir.

• Varşova’daki Kültür ve Bilim Sarayı
• Wrocław’daki Centennial Hall
• Spodek
• Gdansk’daki tarihi Vinç
• Grunwaldzi Köprü
• Wang Kilisesi
• Sukiennice
• Malbork Töton Kalesi
• Varşova şehirinin eski kısmı
• Varşova Üniversitesi Kütüphane Binası