Letonya Kültürü

Letonya Kültürü Nedir, Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

Letonya kültürü, Letonya halkının edebiyat, sanat, müzik, din, yemek, el işi, dans, tiyatro konularında davranışlarını ve alışkanlıklarını içeren kültürün adıdır.

Letonya kültürünün kapsadığı ve yazının devamında detaylandırılacak alanlar aşağıda listelenmiştir.

  • Letonya din kültürü
  • Letonya edebiyat ve sanat kültürü
  • Letonya yemek kültürü
  • Letonya halk dansı kültürü
  • Letonya tiyatro kültürü
  • Letonya müzik kültürü
  • Letonya geleneksel kıyafet kültürü

Letonya'nın Dini Kültürü Nasıldır?

Letonya`nın dini kültürü, Hristiyanlık dininin Ortodoks Hristiyanlık, Katolik Hristiyanlık, Luterci Hristiyanlık, ve Protestan Hristiyanlık mezheplerinin etkilediği, Mara Günü, Ziemassvētki, Jani Günü gibi günleri kapsayan ve kiliseye gitme, şenlik düzenleme, ziyafet verme gibi davranışlardan oluşan kültürdür.

Letonya dini kültürünün çoğunlukla Hristiyanlık dini etkisinde olmasına rağmen Letonya’nın 12. yüzyıla kadar sahip olduğu paganizm inancının etkileri Letonyalıların din algısı ve ve dini davranışlarında etkisini korumaktadır. Pek çok Pagan dini figürleri, kutlamaları ve öğelerini içinde barındıran Letonya din yapısı, birçok farklı inanç kültürünün üzerine inşaa edilmiştir.

Letonya Laima Nedir?

Letonya’da Laima, kader tanrıçası olduğuna inanılan bir mitolojik figürdür. Laima`nın , Letonya`nın diğer kader tanrıçaları olan Karta ve Dekla ile bir üçlü oluşturduğuna inanılmaktadır. Letonya’daki inanışa göre Laima, erkeklerin kaderini belirler ve doğum gibi diğer önemli yaşam olaylarında bulunur. Letonya’da Laima, genellikle Tanrı ile seyahat eden ve kaderin ağlarını temsilen elinde bir çeşit dokuma çıkrığı bulunan güzel bir kadın olarak tasvir edilmektedir.

Letonya Edebiyat ve Sanat Kültürü Nasıldır?

Letonya’da edebiyat ve sanat 19. yüzyıldan beri gelişmiş ve dünyaca bilinen sanatçılar ve yazarlar ortaya çıkarmıştır.

Letonya’da edebiyat ve sanat kültürünün yüzyıllarca halk şarkıları ve sözlü halk hikayeleri ile aktarılmasına rağmen, yazılı sanat kültürünün başlangıcı 19. yüzyılda, ilk şiir kitaplarının yazımıyla olmuştur. Letonya edebi eserlerinde daha çok derin, coşkulu, ve kişisel duyguların betimlendiği 19. yüzyıl dönemi, sembolizmin ve politik düşüncelerin etkisinin yüksek olduğu 20. yüzyıl izlemiştir. 20. yüzyıl, Letonya’da tiyatro oyunları ve sinemanın da başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Letonya’nın yüzyıllardır korumakta olduğu kültürü ve gelenekleri, Letonya edebiyatı, şiirler ve Letonya sineması ve tiyatrosu tarafından yaşatılmaya devam etmektedir.

Vilhelms Purvitis Kimdir?

Vilhems Purvitis, 3 Mart 1872 tarihinde Letonya’nın Zaube kentinde doğmuş ve 14 Ocak 1945 tarihinde Almanya’nın Bad Nauheim kentinde vefat etmiş olan Letonyalı bir peyzaj ressamı ve eğitimcisidir. Vilhems Purvitis, Letonya Sanat Akademisi’ni kurmuş ve 1919'dan 1934'e kadar rektörlüğünü yapmıştır. Vilhems Purvitis`nin en çok bilinen eserleri Kış, Sonbahar Güneşi, Erken Bahar, Huş Ağaçlarının Manzarası, ve Pavaris’dir.

Ilgvars Zalans Kimdir?

Ilgvars Zalans, 24 Eylül 1962’de doğmuş olan Letonyalı bir ressamdır. Ilgvars Zalans`ın en çok bilinen eserleri Mavi Dağ, Birlikte, Yukarı, İçinden, Nehir Boyunca Kasaba’dır. Ilgars Zalans, eserlerinde daha çok insan deneyiminin temel, arketipsel ve evrensel olan imge ve motiflerini işlemesiyle tanınmaktadır.

Ilgvars Zalans’ın eserleri, 2015 yılında düzenlenmiş olan Art Basel haftalarında Scope Basel ve Scope Miami Beach sanat gösterilerinde ve Art Copenhagen'da sergilenmiştir. Eserleri düzenli olarak dünyanın birçok yerinde sergilenmekte olan Ilgars Zalans, en çok tanınan Letonya ünlüler arasında yer almaktadır.

Lucia Peka Kimdir?

Lucia Peka, 30 Mart 1912 tarihinde Letonya’nın Limbazi kentinde doğmuş ve 13 Ağustos 1991 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri’nin Pensilvanya kentinde vefat etmiş olan bir ressamdır.

Lucia Peka, Pennsylvania'daki Ford City Art Collection'da "Satın Alma Ödülü"ne ve New York'taki Ulusal Akademi Müzesi'nde Lila Shelby Ödülü'ne layık görülmüştür. Lucia Peka`nın en çok bilinen eserleri Çiçekler, Bahar Gölü, Yelkenliler, ve Saman Balyaları’dır.

Aleksandrs Čaks Kimdir?

Aleksandrs Čaks, 27 Ekim 1927’de Letonya’nın Riga kentinde doğmuş ve 8 Şubat 1950’de Letonya’nın Riga kentinde vefat etmiş olan Letonyalı şairdir. Aleksandrs Čaks`ın en çok bilinen eserleri Augstā krasta, Č-a-k-s, Cīņai un darbam, Vēlais viesis ve Kremlī pie Ļeņina’dır.

Eriks Ādamsons Kimdir?

Eriks Ādamsons, 22 Haziran 1907 tarihinde Letonya’nın Riga kentinde doğmuş ve 28 Şubat 1948 tarihinde Letonya’nın Riga kentinde vefat etmiş olan yazar ve şairdir. Eriks Ādamsons`un en çok bilinen eserleri Sudrabs ugunī, Ģerboņi, Saules pulkstenis, Lielais spītnieks, Sava ceļa gājējs, ve Sapņu pīpe’dir.

Letonya'nın Geleneksel Kıyafetleri Nelerdir?

Letonya geleneksel kıyafetleri, 7. ve 13. yüzyılları kapsayan antik kıyafet dönemi ve 18 ve 19. yüzyılları kapsayan etnografik kıyafet dönemi olmak üzere iki tarihsel döneme ayrılmaktadır.

Letonya antik kıyafet döneminde giyilen kıyafetlerin özellikleri aşağıda verilmiştir.

  • Giysiler yerel olarak yetiştirilen keten ve yapağıdan üretilirken, ayakkabılar ve başlıklar sıklıkla deri ve kürkten yapılmıştır.
  • Giysilerin tamamı el işçiliği ile üretilmiştir.
  • Bitkilerin yetiştirilmesi, kumaşların elle dokunması, boyanması, dikilmesi, ve elle süslenmesini kapsayan kıyafet yapım süreci uzun sürelerde tamamlanmıştır..
  • Yerel zanaatkarlar tarafından üretilen kıyafetler de satın alınmıştır.
  • İskandinavya, Rusya ve Orta Doğu ile yapılan ticaretlerden elde edilen mücevherler, antik kıyafet döneminde sıklıkla mücevher kullanımına sebep olmuştur.
  • Yüzük, spiral bileklikler ve bronş gibi bronz takılar, antik kıyafet döneminde yoğun olarak kullanılmıştır.

Letonya etnografik kıyafet dönemi, 16. yüzyılda Almanların Letonya’nın bir kısmına hükmetmesi ile, Alman kültürünün etkisi sonucunda ortaya çıkmıştır. Özellikle 18. ve 19. yüzyıllardan itibaren, Letonya halk kıyafetleri Alman halk kıyafetleri karakterisitiğine bürünmüştür.

Letonya etnografik kıyafet dönemi özellikleri aşağıda verilmiştir.

  • Letonya etnografik kıyafet döneminde giysileri bronz süslemelerle süsleme uygulaması uygulanmamıştır.
  • Letonya etnografik kıyafet döneminde; eskiden kullanılan, bir çeşit örgü işi ile tığ işi arasında kalan kumaş yapım yöntemi olan “Naalbinding” tekniğinden modern örgü tekniğine geçiş yapılmıştır.
  • Kemikten yapılmış büyük bir iğne kullanılarak örgü eldivenler, çoraplar, ve eldivenler dikilmiştir.
  • Kıyafetin süslemelerindeki ve rengindeki farklılıklar, kişinin köklerinin dayandığı bölgeyi ifade etmektedir.
  • 18. yüzyıla ait kayıtlara göre, etnografik kıyafet döneminde Letonyalıların giysilerinde en yaygın kullanılmış olan renkler keten ve yünün doğal beyazı ve grisidir. Kırmızı, sarı, mavi ve yeşil renkleri beyaz ve gri kumaşı süslemek için kullanılmıştır.
  • 19. yüzyılın başlarında, ev yapımı kumaştan yapılmış keten giysiler ve yünlü dış giysiler sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır.
  • 19. yüzyıla ait bir geleneksel erkek kıyafeti gömlek, pantolon, palto, kemer veya genellikle dokuma olan bir kuşak, çorap, çizme ve şapkadan oluşmaktadır.
  • Keten gömlekler ve pantolonlar ve kırmızı, mavi veya yeşil bir kordonla süslenmiş gri yün paltolar Letonyalı erkekler tarafından sıklıkla kullanılmıştır.
  • Yazın daha çok keten paltolar kullanılan 19. yüzyılda, kışın ise uzun yünlü veya kürk mantolar kullanılmıştır.
  • 19. yüzyılın ikinci yarısında, kumaşın daha fazla sayıda renk çeşitlerinin kullanılmasının mümkün olmasıyla birlikte, Letonyalı erkekler o zamanlar daha pahalı ve nadir olan lacivert, kahverengi ve siyah kabanları bayram kıyafeti olarak kullanmaya başlamışlardır.
  • Keten gömlekler, el dokuması olan uzun renkli etekler, çeşitli uzunluklarda paltolar, farklı yün şallar, uzun dokuma kemerler, çoraplar, ayakkabılar ve çeşitli başlıklar 19. yüzyılda Letonyalı kadınlar tarafından sıklıkla kullanılmıştır.
  • Letonya etnografik kıyafet döneminde en yoğun kullanılan takılar yüksükler ve kırmızı cam çakıl veya boncuklarla süslenmiş olan gümüş broşlar olmuştur.
  • Kadınlar, çizgili kumaştan yapılmış, ayak bileği uzunluğunda, genellikle neredeyse eteğin uzunluğunda olan uzun dokuma kemerlerle süslenmiş etekler giymiştir.
  • Omuzları ve sırtı kapatan veya bacak boyunda olan , genellikle beyaz veya bej renginde, ve giysinin uçlarını birbirine tutturmak için nakış, püskül ve karmaşık broşlarla süslenmiş olan şalların kullanımı Letonya etnografik kıyafet döneminde Letonyalı kadınlar arasında yaygındır.

Letonya Halk Dansı Kültürü Nasıldır?

Letonya halk dansı kültürü, milattan önce 2000 yılları civarında Baltık bölgesine gelen Baltık kabilelerinin geleneklerine dayanan, kırsal köylerdeki ekin ekme, hasat, balık tutma gibi günlük yaşama dair olayları, ve tanışma, evlilik, doğum gibi önemli olayları tasvir eden geleneksel dans kültürüdür. Letonya halk dansı, temel olarak Baltık kültürünün öğeleri olan hayvanlar, kuşlar, doğa, ve mevsim değişimleri gibi motifler barındırmaktadır.

Letonya halk dansı kültürü, zaman içinde kökleri geleneksel halk dansına dayanan koreografili dans performanslarına dönüşmüştür. Letonya halk dansı süresince yün ve ketenden yapılmış halk kıyafetleri giyilir. Letonya halk dansları icra edilirken giyilen kostümler, kostümü giyen dansçının ailesinin köklerinin dayandığı Letonya kentini sembolize etmesi adına özenle seçilmektedir ve Letonya’nın Hıristiyanlık öncesi inancına dair motifler içermektedir. Letonya halk dansları icra edilirken takılan başlıklar, başlığı giyen kadının medeni durumunu göstermektedir.

Letonya halk danslarının çoğu, partnerle ve dört veya daha fazla çift tarafından yapılmaktadır. Letonya halk danslarında adımlar polka ve gallop danslarının varyasyonlarına dayanmaktadır. Letonya halk dansçılarının sosyal bağlamda birbirlerini tanımaları adına eş değişimi yapılmaktadır.

Letonya halk dansları; daha çok sosyal etkinliklerde, düğünlerde ve Jani gibi geleneksel festivallerde yapılmaktadır. Letonya halk dansı, Letonya'nın geleneklerinin dans aracılığıyla yeni nesillere aktarılmasını sağlayan önemli bir araç görevi görmektedir.

Letonya Tiyatro Kültürü Nasıldır?

Letonya’da en popüler sahne sanatları arasında bulunan tiyatro, Letonya’da herkesin kolaylıkla

ulaşabileceği ve tüm Letonyalıların ortak bir değeri haline gelmiş olan sanat dalı kültürüdür. Letonya’da her büyük kentte en az bir adet tiyatro salonu bulunmaktadır.

Tiyatroya gitmek Letonyalıların en sevdiği eğlencelerden biridir. Letonya’da tiyatroya katılmak bir çeşit ritüel mahiyetindedir; tiyatro gösterileri için özel olarak giyinmek ve en sevdikleri yönetmen ve oyuncular için çiçek getirmek seyircilerin sıklıkla yaptığı davranışlardandır.

Letonya’da tiyatro izleyicileri gruplar halinde tiyatro gösterilerine gitmek için organize olmakta ve oyunları izlemek için başkent olan Riga kentine otobüsle seyahatler düzenlemektedir. Rahat kıyafetlerle tiyatro gösterilerine katılmak ve gösteri sırasında ses çıkarmak Letonya’da hoş karşılanmayan davranışlar arasındadır.

Letonya Müzik Kültürü Nasıldır?

Letonya müzik kültürü; köklü bir geçmişe sahip, Letonyalıların kültürlerini ve vatan sevgilerini betimleyen, Letonya’da insanları birleştirmek için bir araç görevi gören bir müzik kültürüdür.

Letonya’da müzik kültürünün tarihinin çok eskilere dayanması ve yıllardır Letonyalılar tarafından bu kültürün istekle yaşatılmasından dolayı, Letonyalılar kendilerini “şarkıcılar ülkesi” olarak tanımlamaktadır.

Letonya’da birçok müzik ve dans festivali düzenlenmektedir. Kökeni 19. yüzyıla dayanan, beş senede bir tüm Letonya çapında bir hafta boyunca düzenlenen Letonya Ülke Çapında Şarkı ve Dans Kutlaması, UNESCO Sözlü Tarih ve Maddi Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edilerek uluslararası düzeyde yüksek onur kazanmıştır.

Letonya Yemek Kültürü Nasıldır?

Letonya mutfağı, genel olarak kuzey ülkelerinin yanı sıra Baltık bölgesinin diğer ülkeleri ile büyük benzerlik taşımaktadır. Letonya mutfağının kökleri köylü kültürüne dayanmaktadır ve Letonya yemekleri büyük ölçüde ülkenin ılıman deniz iklimi ortamında gelişen yiyeceklerden oluşmaktadır.

Letonya yemeklerinin başlıca malzemeleri arasında çavdar veya buğday, yulaf, bezelye, pancar, lahana, domuz ürünleri ve patates bulunmaktadır. Letonya mutfağının ana yemeklerinde başlıca dana eti ve balık eti kullanılmaktadır. Ekmek, Letonya mutfağında sıklıkla tüketilmektedir.

Letonya yemek kültüründe bulunan pek çok popüler yemek, sıklıkla diğer ülkelerin mutfaklarından esinlenilmiştir. Pelmei, bors, stroganovs, shashlik, rasols, plovs, kefir, kvas ve soanka Sovyet mutfağından uyarlanmış sıklıkla tüketilen Letonya’nın geleneksel yemekleri arasında bulunmaktadır. Sıklıkla tüketilen Letonya içecekleri arasında süt ve ulusal bir içecek olan Riga siyah balsam bulunmaktadır. Letonya’da en çok tüketilen alkollü içecek ise biradır.

Letonya'da Kültürel Tanıtımından Sorumlu Kuruluşlar Nelerdir?

Letonya’da kültürel tanıtımdan sorumlu kuruluşlar aşağıda verilmiştir.

  • Letonya Kültür Merkezleri Derneği
  • Letonya Ulusal Kültür Merkezi Derneği
  • Devlet Kültür Başkenti Vakfı
  • Kültür Bilgi Sistemleri Merkezi
  • Letonya Ulusal Film Merkezi
Utku Urfa Yazan: Utku Urfa

Utku Urfa graduated from Trakya University in 2020 with a bachelor's degree in Translation and Interpreting. After taking the role of both the copywriter and content editor at vizem.net in July 2021, Utku is currently working as EU Area Senior Consultant since July 2022.

Paylaş: