Letonya Sineması

Letonya Filmleri ve Sinema Tarihi Nasıldır?

Letonya sinemasının yetiştirdiği en önemli isimlerden biri Sergei Eisenstein’dır. Sergei Eisenstein film yönetmeni, film kuramcısı, montaj tekniğinin teorideki ve pratikteki öncüsüdür ve Letonya’nın başkenti olan Riga şehrinde doğmuştur. Montajın babası olarak bilinen Sergei Eisenstein, Letonya ve dünya sinemasına büyük katkılarda bulunmuştur.

Letonya sinemasındaki teknik gelişmeler, Letonya’nın 1940’daki Sovyet işgali sonucu kötü etkilemiş ve birçok yönetmenin Letonya’dan gitmesine neden olmuştur. Letonya’nın ünlü yönetmenlerinden Vilis Jānis Lapenieks Letonya’dan Sovyet işgali nedeniyle göç etmiştir. Kendi ismini verdiği oğlu Vilis Lapenieks 2.Dünya Savaşı’ndan sonra, görüntü yönetmeni olarak birçok uluslararası başarıya imza attığı film yapımcılığı kariyerine yurtdışında başlamıştır.

Riga Belgesel Film Stüdyosu, Letonya’da Sovyet işgalinin ilk senesinde kurulmuştur. Sovyet yönetiminin ilk on yılında, Letonya filmleri çoğunlukla Sovyet Rusya’dan gelen yapımcılar tarafından sosyalizmin zafer propagandası olarak çekilmiştir.

Letonya, Sovyet işgalinden 1991 yılında kurtulmuştur ve Letonya filmleri de böylece bağımsızlığını kazanmıştır.

Letonya sinemasının tarihsel detayları makalenin devamında açıklanacaktır.

Ödül Alan Letonya Filmleri Hangileridir?

Ödül alan Letonya filmleri aşağıda listelenmiştir.

  • Crossroad Street (Dönüm Noktası Sokağı): Ivars Seleckis’in yönettiği 1988 yılında Sovyet Birliği’nin yıkılmaya başladığı dönemi konu alan belgesel filmi Avrupa Film Ödülü’nü kazanmıştır.
  • Cradle (Beşik): Juris Podnieks’in 1979 yılında yönetmenliğini yaptığı belgesel filmi, Leipzig DOK Festivali’nde bir ödül kazanmıştır.
  • Kokar Kardeşler: Juris Podnieks’in yönetmenliğini yaptığı film, Kyiv Gençlik Festivali’nde bir ödül almıştır.
  • Vogelfrei: Başrolünde Liubomiras Laucevicius’un oynadığı 2007 tarihli sinema filmi. En iyi makyaj, en iyi kostüm, en iyi kurgu, en iyi senaryo kategorilerinde aday gösterilmiş, en iyi senaryo ödülünü Letonya Ulusal Film Festivali’nde kazanmıştır. Film drama türünde çekilmiştir.

Letonya, 1992 yılında 65.si düzenlenen Akademi Ödülleri’ne ilk defa Adamın Çocuğu filmi ile katılım sağlamıştır. Letonya filmleri,1992, 2008, 2010 ve 2012’de Akademi Ödülleri’ne gönderilse de hiçbir kategoride aday gösterilmemiştir.

Letonya’nın En Ünlü Aktörleri ve Aktrisleri Kimlerdir?

Letonya’nın en ünlü aktör ve aktrisleri aşağıda listelenmiştir.

  • Elya Baskin
  • Rutanya Alda
  • Artūrs Skrastiņš
  • Rēzija Kalniņa
  • Sergei Eisenstein
  • Rosa von Praunheim
  • Ksenia Solo
  • Mikhail Baryshnikov
  • Ivan Linow
  • Vija Artmane
  • Eduard Tisse
  • Andrzej Lapicki
  • Mariss Jansons
  • Ivars Kalniņš
  • Gidon Kremer
  • Mischa Maisky
  • Aija Terauda
  • Ines Hellendall
  • Wolf Ruvinskis

Letonya’nın ismen tanınan bir ünlü kitlesi yoktur. Letonyalı ünlüler birçok uluslararası filmde yan karakter olarak rol almıştır.

Letonya Sineması ve Film Endüstrisi Nasıl Kuruldu?

Letonya sineması tarihi, kısa filmlerin çekildiği 1910 tarihine dayanmaktadır. Letonya’da ilk sinematik gösterim, Letonya’nın başkenti olan Riga’da, 28 Mayıs 1896 tarihinde gerçekleştirilmiştir. 1914 itibariyle Letonya’nın bütün önemli şehirlerinde haber hikayeleri, güncel ve yerel konuların işlendiği bir tür olan aktüalite filmleri, belgeseller ve çoğunlukla yabancı yapımı kısa filmler perdelenmiştir.

Sovyet işgalinden önce Letonya sinemasının ilk filmi olan ve Aleksandrs Rusteiķis tarafından çekilen Lāčplēsis (Ayı katili) 1930 yılında gösterime girmiştir. 1939 yılında Vilis Jānis Lapenieks tarafından yönetilen Balıkçının Oğlu adlı film Letonya sinemasının, 2.Dünya Savaşı başlamadan önceki dönemin bir klasiği olarak kabul görmektedir.

Letonya, 2. Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmiştir. Riga Belgesel Film Stüdyosu, propaganda filmler üretilmesi ve fikirlerin halka yayılması için Sovyetler Birliği tarafından kurulmuştur. Sovyet rejiminin ideolojik gerekliliklerini karşılayan ilk filmler, 1957 yılında Pāvels Armands tarafından yönetilen The Story of a Latvian Rifleman (Letonyalı Nişancının Hikayesi) ve 1965’de Aleksandrs Leimanis tarafından çekilen “Tobago” Changes Its Course’dur (“Tobago” Rotasını Değiştiriyor).

1953’de Stalin’in ölümünden sonra, Sovyetler Birliği’nin kültürel politikasında daha özgürlükçü bir dönem başlamıştır. Letonyalı film yapımcıları Sovyet Devlet Komitesi’nin Sinematografi için ayırdığı bütçe ile sinemaya, daha artistik bir şekil vermeye başlamıştır. Artistik reformların yanında devlet sansürü ve kontrolu bu dönemde de hala etkisini sürdürmüştür.

Letonya film endüstrisi yüksek bütçelere sahip olmasa da olağandışı hikayeleri ve yetenekli hikaye anlatıcılarıyla, izleyici kitlesinin beğenisini toplamaktadır.

Letonya Sinemasının Ülke Ekonomisinde Payı Nedir?

Çoğunlukla belgesel türünde filmler çıkaran Letonya sineması, Gross Box Ofis’in 2011 yılı verilerine göre toplamda 7.54 milyon Euro’luk kazanç sağlamıştır.

Letonya’da ulusal filmler 98,625 bin Euro'luk katkı sağlamıştır. Sinema’nın Letonya’nın ekonomisi üzerindeki payı %1.3'lük bir dilimini kapsamaktadır.

Letonya Sineması ve Letonya Kültürü Bağlantısı Nedir?

Letonya sineması, genel olarak tarihsel ve siyasi olayların etkisiyle şekillenmiştir. Letonya sinemasında Rusya ile birlikte diğer yabancı sinemaların etkisi fazlasıyla gözlemlenir.

Letonya filmleri halk arasında Ayı Katili olarak bilinen Lāčplēsis adlı ulusal efsanevi kahramana yazılmış bir şiirin aksiyon türünde perdeye aktarılması ile başlamıştır. Sovyetler Birliği'nin işgali ile propaganda filmleri Letonya kültürü karşısında baskın gelmiştir. Sovyetler Birliği işgali sonrasında ise Letonya bağımsız bir şekilde filmlerini çekmeye devam etmiştir.

Letonya’da yerli aksiyon filmleri Letonyalı izleyiciler tarafından fazla rağbet görmediği için genel eğilim tarihi olayları konu alan belgeseller üzerine yoğunlaşmıştır. Son dönemlerde ise animasyon filmlerin izlenme ve üretim oranında artış gözlemlenmiştir. Kısa filmler de Letonya sinemasının vazgeçilmez bir parçasıdır.

Utku Urfa Yazan: Utku Urfa

Utku Urfa graduated from Trakya University in 2020 with a bachelor's degree in Translation and Interpreting. After taking the role of both the copywriter and content editor at vizem.net in July 2021, Utku is currently working as EU Area Senior Consultant since July 2022.

Paylaş: