Romanya Mimarisi: Romanya Mimari Özellikleri

Modern Çağ Öncesi Romanya Mimari Stilleri

Modern Çağ öncesi Romanya’da birbiri ile eş zamanlı olarak gelişen ve malzeme ve mimari teknik açıdan farklılıklar barındıran iki farklı mimari stil bulunmaktadır. Modern Çağ öncesi Romanya mimarisine hakim olan iki temel mimari stilden ilki, günümüzde de bu stilde birçok mimari yapının inşa edilmekte olduğu; Maramureş, Banat ve Apuseni Dağları köylerindeki ahşap kiliseler başta olmak üzere birçok örneği mevcut olan popüler mimaridir.

Modern Çağ öncesi öncesi Romanya mimarisine hakim olan iki temel mimari stilden ikincisi ise; manastırlar, prens koltukları ve boyar konaklarının inşa edildiği mimari stildir. Modern Çağ öncesi dönemde Romanya’da inşa edilmiş olan yapıların büyük kısmı savaş, yangın ve deprem gibi sebeplerden dolayı zamanla tahribata uğramıştır.

14 ve 15. Yüzyıl Romanya Mimarisi

14 ve 15. yüzyıllarda Romanya mimarisinde, Batılı eğilimlerin etkileri, özellikle Transilvanya bölgesi olmak üzere Romanyalıların yaşadığı üç ülkede güçlüdür. Ancak daha çok Bizans mimari stilinin hakim olduğu Eflak ve Moldova bölgelerinde batı mimari stilinin etkileri nispeten daha azdır.14 ve 15. yüzyıllarda Braşov’daki Kara Kilise ve diğer birçok katedralin yanı sıra Braşov İlçesindeki Bran Kalesi gibi Transilvanya Gotik stilinin biçimlendirdiği birçok yapı inşa edilmiştir.

14 ve 15. yüzyıllarda Transilvanya’da işlevsellik ilkesi ön planda tutularak gelişmiş şehirler inşa edilmiştir. Bu dönemde inşa edilen tipik bir şehir, içinde kilise bulunan merkezi bir pazar yeri ve yanları kemerlerle birbirine bağlanan dar sokaklardan oluşmaktadır. Sighişoara, Sibiu ve Braşov şehirleri 14 ve 15. yüzyıl şehir planlaması açısından dikkate değer örneklerdir. Bina inşaatının büyük ölçüde geliştirildiği Moldova’nın en büyük prensi Büyük Stephen, 14 ve 15. yüzyıllarda çok sayıda kale inşa edilmesini sağlamıştır.

Gotik unsurların kiliselere özgü bir Bizans mimari yapısıyla harmanlanması sonucu oluşan, büyük özgünlük ve üslup bütünlüğüne sahip karakteristik Moldova mimari stili; Büyük Stephen döneminde gelişmiştir. Neamţ Manastırı’ndaki anıtsal kilise, Moldova mimari stilinin dikkate değer bir örneğidir.

16. Yüzyıl Romanya Mimarisi

16. yüzyıl Romanya mimarisinde; Büyük Stephen’ın oğlu olan Petru Rareş, 14 ve 15. dönemlere hakim olan Moldova mimari stilinin devam ettirilmesini sağlamıştır. 16. yüzyılda Romanya mimarisinde yapılan temel yenilik, sundurmalar ve dış cephede bulunan duvar resimleri olmuştur.

17. Yüzyıl Romanya Mimarisi

17. yüzyıl Romanya mimarisi; Boğdan ve Eflak bölgelerindeki zarif boyard konakları ve görkemli prens sarayları, ya da Transilvanya bölgesindeki Rönesans tarzı lord şatoları gibi olağanüstü yapıların inşaatını beraberinde getirmiştir. Laşi bölgesinde bulunan Trei Lerarhi Manastırı’nın kilisesi bu dönemde inşa edilmiştir. Eflak bölgesinde, özellikle Matei Basarab ve Constantin Brâncoveanu’nun idari dönemlerinde geliştirilen mimari üslup, yetkin bir üslup birliği barındırmaktadır.

Prens Brancovan döneminde Romanya mimarisine hakim olan stil, Barok ve Oryantal mimari stillerinin özelliklerin yerel mimari gelenekler ile harmonize olması ile oluşmuştur. Oltenia şehrinde bulunan Hurezi Manastırı ve Mogoșoaia şehrinde bulunan, taş oymalar, sıva işleri ve tablolarla dekore edilmiş olan Prens Sarayı, Prens Brancovan dönemi mimari stillinin örneklerindendir.

18. Yüzyıl Romanya Mimarisi

18. yüzyılda Eflak ve Boğdan bölgelerinde Doğu mimari stilinin etkisi görülmektedir ve bu bölgelerde dini yapıların sayısı azalmıştır. Transilvanya bölgesinde Barok mimari stili, Timişoara ve Oradea’daki Roma Katolik kiliseleri gibi dini yapılar ile birlikte Cluj’daki Banffy Sarayı ve Sibiu’daki Brukenthal Sarayı gibi laik yapıların biçimlenmesinde etkilidir.

Modern Çağ Romanya Mimarisi

Modern Çağ Romanya mimarisi, Batı mimari stillerinden etkilenmek ile birlikte romantizm, neoklasisizm, ve sanayileşme gibi unsurların hakimiyeti altında gelişmiştir. Modern Çağ Romanya mimarisi, birçok farklı mimari stil, batı odaklı unsurlar ve yerel unsurların bir karışımı niteliğini taşımaktadır. Modern Çağ Romanya mimarisi, 19 yüzyıl Rumen mimarisi, 20. yüzyıl Rumen mimarisi, komünist dönem Romanya mimarisi ve Romanya mimarisini sistemleştirme dönemi olmak üzere dört temel alt başlığa ayrılmaktadır.

19. Yüzyıl Rumen Mimarisi

19. Yüzyılın İlk Yarısında Romanya Mimarisi

19. yüzyılın ilk yarısında Romanya’da kent yaşamı büyük ölçüde gelişmiş ve Batı odaklı bir modernleşme çizgisi izlenmiştir. 19. yüzyılda Romanya mimarisi, romantizm ve neoklasik unsurların bir entegrasyonu biçimini almıştır.

19. Yüzyılın İkinci Yarısında Romanya Mimarisi

19. yüzyılın ikinci yarısında, Romanya’da geleneksel ve yerel mimarinin unsurlarının bütünleşmesi sonucu doğan ve Romanya Mimarlık Okulu’nun kurucusu olan Ion Mincu tarafından kurulmuş, tarihselci bir neo-Romen ulusal romantizm tarzı gelişmiştir. Bükreş kentinde bulunan Lahovari House ve Central Girls School Romanya mimarisinin karakteristik romantizm akımının örneklerindendir.

Neoklasik Romanya Mimarisi

19. yüzyılda Romanya’da çeşitli neoklasik tarzlarda konutlar ve idari binalar tasarlanmıştır. 19. yüzyıla hakim olan neoklasik tarzlardan biri, Grigore Antipa Ulusal Doğa Tarihi Müzesi ve Cantacuzino Sarayı gibi yapıları şekillendiren klasik canlanma tarzı mimari stili, diğer ise Bükreş Merkez Üniversite Kütüphanesi ve Adalet Sarayı gibi yapıları şekillendiren İkinci İmparatorluk tarzı Fransız eklektizmi mimari stilidir. 19. yüzyılda Bükreş kentinde inşa edilmiş, Paris mimari stiline sahip olan çok sayıda bina, Bükreş kentinin “Küçük Paris” olarak anılmasına neden olmuştur.

Romanya’da Sanayileşme

Romanya’da sanayileşme, 1890-1895 yılları arasında Tuna Nehri üzerinde inşa edilmiş olan ve tamamlandığında Avrupa’nın en uzun, dünyanın ise en uzun üçüncü köprüsü durumunda olan King Carol I Köprüsü gibi bazı yapıların inşasında etkili olmuştur.

20. Yüzyıl Rumen Mimarisi

20. yüzyılın ilk yarısında, Romanya’da şehir merkezleri ile kırsal kenar mahalleler arasında keskin farkların oluşturduğu zıt bir görünüm mevcuttur. 20. yüzyılda Romanya’daki köylerin mimari açıdan değişmeden kalmasının yanı sıra, modern şehir planlamasının etkileri bazı kentsel bölgelerde ortaya çıkmıştır.

Romanya’da Sembolist Hareket

Romanya’da 20. yüzyılda etkin olan sembolist hareket, art nouveau stilinin Romanya’daki etkisinin doğumunu sağlamıştır. Romanya’da art deco stili, savaşlar arası dönemde; Bükreş Telefon Sarayı ve eski Ulusal Stadyum gibi yapıların inşaatını biçimlendirmiştir. 20. yüzyılda Horia Creanga ve Duiliu Marcu gibi mimarlar, basit formlar ve işlevselci tarzların biçimlendirdiği yapılar inşa etmişlerdir.

Komünist Dönem Romanya Mimarisi

Romanya mimarisi, Komünist Romanya Halk Cumhuriyeti’nin 1947’de kurulmasından itibaren ağır sanayi için altyapı geliştirme, Bükreş kenti gibi merkez şehirlerden uzakta yeni sanayi ve tarım merkezlerine toplu yeniden yerleşim için inşaat, sanayileşme politikaları gibi politikalar tarafından şekillendirilmiştir. 1970’lerin ilk yarısında, Bükreş ve diğer birçok şehrin, şehrin özellikle güneye, doğuya ve batıya doğru genişletilmesiyle büyütülmesi sağlanmış ve kentlerin eteklerinde yüksek yoğunluklu mahalleler inşa edilmiştir.

Romanya Mimarisini Sistemleştirme Dönemi

Romanya’da komünizm döneminin son aşamasını karakterize eden milliyetçilik, çağdaş Romanya mimarisinde etkisini yitirmiştir. Romanya mimari sistemleştirmesi, Nikolay Çavuşesku’nun komünist rejimi altında doğan, 1971’de Kuzey Kore ve Çin’e yaptığı ziyaretten sonra gerçekleştirilen kentsel planlama programıdır. Prefabrikasyon ile tasarlanan yapıların zorunlu kılınması yüksek yoğunluklu banliyö kentlerinin inşaatına neden olmuş, çok sayıda dairenin bulunduğu sekiz ila on katlı binalardan oluşan büyük konut bloklarının yapımını sağlamıştır. Hızlı kentsel büyüme, geleneksel kırsal değerlere ve olumlu bir şehircilik etiğine uzak bir çizgide ilerlemiştir. Romanya’daki geleneksel, kentsel merkezi alanlar ve kırsal kasabalar; Çavuşima dönemi olarak adlandırılan dönemde yıkılarak yerlerine apartman blokları ve endüstriyel yapılar inşa edilmiştir. Bu dönemde açlık sirkleri olarak adlandırılan, pazarlar ve marketler olarak tasarlanan büyük kubbelere sahip yiyecek kompleksi binaları inşa edilmiştir. Çavuşesku, donuk ve eklektik bir klasik ciddiyetin hakim olduğu anıtsal kamu binalarının dikilmesini sağlamıştır. Romanya Cavuşesku Sarayı mimarisi, Çavuşima egotizminin geleneksel kentsel dokuya müdahalesinin baskın örneği niteliğindedir. Sivil bölgelerin inşası, 18. ve 19. yüzyılda inşa edilen mahalleler ve önemli mimari yapılar ile birlikte Dâmboviţa Nehri’nin ötesindeki güney Bükreş bölgesinin çoğunun yıkılmasına neden olmuştur.

21. Yüzyıl Romanya Mimarisi

Romanya Devrimi, 1989’da gerçekleşmiş ve Nikolay Çavuşesku ile komünist yönetimin devrilmesine neden olmuştur. Devrim sonrası Romanya’da, mimarlık ve planlama alanlarında ülkenin uluslararası bağlamda işlevsellik ve ulusal estetik ihtiyaçları için yeni konseptler ve planlar geliştirilmiştir. 21. yüzyılda inşa edilen birçok bina çoğunlukla cam ve çelikten oluşmak ile birlikte bu dönemde birçok tarihi yapıya yeni kanatlar ve cepheler eklenmiştir. Bükreş Finans Meydanı, Arena Națională, Şehir Kapısı Kuleleri, Bükreş Kule Merkezi ve Asmita Bahçeleri, 21. yüzyıl Romanya mimarisinin komünizm sonrası örnekleridir.

Romanya’daki Ünlü Mimari Eserler Nelerdir?

Romanya’daki ünlü mimari eserler aşağıda listelenmiştir.

• Maramures Ahşap Kiliseleri
• Corvin Kilisesi
• Sucevita Manastırı
• Biertan Müstahkem Kilisesi
• Merry Mezarlığı
• Peles Kalesi
• Parlamento Sarayı
• Bran Şatosu
• Rumen Ateneum’u
• Raşnov Kalesi

Kültür, tarih ve doğal güzellik açısından zengin olan Romanya, Doğu Avrupa’nın büyüleyici mimari merkezlerindendir. Orta Çağ kasabalarını, mimari hazine niteliğinde olan birçok yapıyı ve büyüleyici manzaraları kapsayan Romanya’da gezilecek yerler yıllardır birçok turist ağırlamaktadır.

Romanya’daki Osmanlı Mimari Eserleri Nelerdir?

Romanya’daki Osmanlı mimari eserleri aşağıda listelenmiştir.

• Melik evi
• Hagi Prodan’ın Ploieşti’deki evi
• Manuk’un hanı
• Tătărani’deki Brancoveanu-Mavrocordat malikanesi
• Brazi’deki Nicolau malikanesi

Ünlü Rumen Mimarlar Kimlerdir?

Ünlü Rumen mimarlar aşağıda listelenmiştir.

• Doina Marilena Ciocănea
• Haralamb H. Georgescu
• Radu Dudescu
• Maria Cotescu
• Petre Antonescu
• Liviu Ciulei

Mimari açıdan büyük zenginliğe sahip Romanya’da yetkin mimarların yetiştiği birçok üniversite ve kurum bulunmaktadır. Dünyaca ünlü Rumen Ünlüler arasında girmeyi başarmış Rumen mimarlar, başarılarının kanıtı niteliğinde olan birçok esere imza atmaktadır. Deneyim, beceri ve konuma göre değişkenlik göstermekte olan Romanya’da mimar maaşları, aylık 4.680 Rumen leyi ile 15.700 Rumen leyi arasında değişmektedir.