Fransa’nın tarihi, Milattan önce 600 yıllarında başlayıp günümüze uzanan yaklaşık 2600 yıllık bir geçmişe sahiptir. Tüm uygarlıkların tarihinde olduğu gibi Fransa tarihi dönemlerinde de katliamlar, açlıklar, savaşlar ve derin anlam ifade eden olaylar yaşanmıştır. Fransa tarihi yazısında Fransa kuruluş tarihi ve kuruluşundan sonraki dönemlerde yaşadığı olaylar ele alınmıştır.
Fransa Tarihi Dönemleri Nelerdir?
Fransa’nın kuruluşu ve büyümesinde yer alan bazı önemli dönemler vardır.
Fransa tarihi ve yapısını oluşturan dönemler aşağıda verilmiştir.
- Tarih Öncesi Fransa Dönemi
- Eski Çağ Fransa Dönemi
- Frenk Hükümdarlığı Dönemi
- Erken Modern Fransa Dönemi
- Fransız Devrimi Dönemi
- Napolyon Fransa’sı Dönemi
- 19. Yüzyıl Fransa Dönemi
- 20. Yüzyıl Fransa Dönemi
Tarih Öncesi Fransa Dönemi
Fransa halkının ilk izleri Demir Çağı’nda, Romalıların hakimiyetinde olan Galya bölgesinde görülmeye başlamıştır; arkeologlar tarafından Galya bölgesindeki Fransız halkının kullandığı çömlek, av aleti gibi malzemeler keşfedilmiştir.
Romalıların Galya bölgesini işgal etmesinin ardından Galya bölgesinde yaşayan Fransız halkı Roma hükümeti altında birleşerek Galya-Roma kültürüne öncülük etmiştir.
Eski Çağ Fransa Dönemi
Milattan öncesi dönemde Yunanlılar Akdeniz kıyısında, Fransızların en eski şehri olan ve günümüzde Marsilya adıyla bilinen Massalia bölgesini kurmuştur. Milattan önce dönemde bazı Kelt kabileleri de Fransa’nın günümüzdeki topraklarını işgal etmiştir. Kelt kabileleri Fransa ülkesindeki Paris, Bordeaux gibi şehirleri kurmuşlardır.
Frenk Hükümdarlığı Dönemi
Frenk Hükümdarlığı dönemi 486 ila 987 yılları arasını kapsayan bir Fransız tarihi dönemidir.
486 yılında Clovis I önderliğinde seferler düzenlenmiş ve Galya’daki Fransız halkı Clovis I yönetimi altında birleşmiştir. 496 yılında Clovis I Katolik Hristiyanlığı kabul etmiş, Katolik Hristiyanlık dini Fransız halkı arasında yayılmaya başlamıştır. Frenk hükümdarlığının son dönemlerinde Fransız halkı ve Vikingler arasında mücadeleler yaşanmıştır.
Erken Modern Fransa Dönemi
Erken modern Fransa döneminde Fransız şehirleri ve hükümeti resmi bir hal alıp güçlenmiştir. Fransa soyluları özel mülkiyetleri ve özel askeri kuvvetleriyle ülke kontrolünde önemli bir yer tutuyor olsa da erken modern Fransa döneminde Fransa Katolik Kilisesi ülke zenginliğinin %40 kadarını kontrolü altında tutmaktadır.
Erken modern Fransa döneminde 1618 ile 1648 yılları arasında 30 Yıl Savaşları, 16 ve 17. Yüzyıllarda kolonileşme süreçleri yaşanmıştır. Fransız Aydınlanma Çağı da erken modern Fransa döneminde gerçekleşmiştir.
Fransız Devrimi Dönemi
Fransız Devrimi dönemi 1789 ile 1799 yılları arasında yaşanmış, Fransız Devrimi hareketinin getirdiği değişiklikleri içeren bir dönemdir. Fransız halkı, Fransız Devrimi döneminde çeşitli isyanlar çıkarmış ve Fransız Cumhuriyeti’nin temellerini atmıştır.
Napolyon Fransa’sı Dönemi
Napolyon Fransa’sı, Napolyon’un önderliğinde gelişen savaşlar ve Napolyon’un emriyle bilim, dilbilim alanlarında kat edilen gelişmelerin olduğu bir dönemdir. Birinci Koalisyon Savaşı ve İkinci Koalisyon Savaşı Napolyon Fransa’sı döneminde gerçekleşmiştir.
19. Yüzyıl Fransa Dönemi
Napolyon Fransa’sından sonraki dönemdir. 19. Yüzyıl Fransa’sı döneminde siyasi alanda birçok sıkıntı yaşanmıştır, yüksek makamlara suikast girişimleri görülmüştür, insanlar hapislere ve sürgünlere gönderilmişlerdir, hükümet devamlı el değiştirmiştir. 19. Yüzyıl Fransa Döneminde Fransa 1814 yılına kadarki gücünü kaybetmiş ama Avrupa’daki ekonomik, kültürel, askeri meselelerde yine de baş göstermiştir.
20. Yüzyıl Fransa Dönemi
20. Yüzyıl Fransa Döneminde Fransa nüfusu hem çocuk doğumlarının hem de Fransa’ya yapılan göçlerin artmasından dolayı hızlı bir artış göstermiştir. 1931 yılında Fransa’da Büyük Buhran başlamış ve 1940lara kadar devam etmiştir. Büyük Buhran dönemi Fransa ekonomisi olumsuz etkilemiş ve Fransa halkının isyan çıkarmasına sebep olmuştur. Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı 20. Yüzyıl Fransa Döneminde gerçekleşmiştir.
Fransa Tarihinde Önemli Olaylar Nelerdir?
Fransa tarihi dönemleri boyunca görülen önemli olaylar aşağıda verilmiştir.
- Fransız Devrimi
- Bastille Hapishanesi Baskını
- 7 Yıl Savaşları
- Napolyon Bonaparte’nin İktidara Gelişi
- Huguenotlar
- Leipzig Savaşı
- Waterloo Savaşı
1- Fransız Devrimi
Fransız Devrimi 1789 yılında Amerikan Devrimi olayından etkilenerek başlayan ve 1790lı yılların sonuna doğru, Napolyon Bonaparte’nin başa geçişi ile sona eren bir olaydır. Fransız devriminin amacı mutlak monarşi ve feodal sistem gibi siyasi politikaları kaldırmak ve Fransa hükümetine başka bir siyasi görüş getirmektir. Fransız Devrimi süresince Fransız halkının baskılanan kesimleri tarafından pek çok isyan baş göstermiştir.
Üçüncü Zümrenin Yükselişi
Üçüncü Zümre, Fransa halk tabakası olarak da bilinir. Fransız halk tabakasının en güçlü sınıfı, ekonomik güçleri sebebiyle burjuvazi kesimidir ve burjuva kesimi Fransız halkı adına karar verme hakkına sahiptir; Üçüncü Zümrenin %98’i burjuva kesimine dahil değildir.
5 Mayıs 1789 tarihi öncesinde Fransız halkı, Üçüncü Zümrede bulunan herkesin oy vermesi gerektiğini düşünerek burjuva kesimiyle bir toplantı düzenlemiştir. Burjuva kesimi, Fransız halkının herkesin eşit oy hakkına sahip olması isteğini reddetmiştir.
Tenis Kortu Yemini
Burjuva kesimi, Fransız halkının herkesin eşit oy hakkına sahip olması isteğini kabul etmek istememiş ve Üçüncü Zümre arasında anlaşmazlık yaşanmıştır.
17 Haziran 1789 tarihinde Üçüncü Zümre, burjuva kesimi olmadan, kendi aralarında bir tenis kortunda toplanıp anayasal bir yönetime geçene kadar dağılmamaya yemin etmişler ve Ulusal Meclis adını almışlardır. Fransa Üçüncü Zümresinin 17 Haziran 1789 tarihinde bir tenis kortunda ettiği yemine Tenis Kortu Yemini denir.
2- Bastille Hapishanesi Baskını
Bastille Hapishanesi Baskını 14 Temmuz 1789 yılında Fransız isyancılar tarafından gerçekleştirilmiş bir olaydır ve Fransız Devrimi’nin başlangıcı olarak kabul edilir.
Bastille Hapishanesi Baskını sırasında Fransız isyancılar, barut ve silahları güvence altına almak için Bastilla Hapishanesine akın etmişlerdir. Günümüz Fransa’sında 4 Temmuz tarihinde Fransız halkı havai fişekler, geçit törenleri, kutlamalar gibi şenlik etkinlikleriyle Bastille Günü’nü kutlamaktadır.
Büyük Korku
Büyük Korku, Fransız köylülerinin artan vergilere ve sömürüye karşı başvurdukları bir ayaklanmadır. Büyük Korku isyanının ardından 4 Ağustos 1789 tarihinde feodalizm kaldırılmıştır.
İnsan ve Vatandaş Hakları Beyannamesi
1789 yılının ağustos ayı sonlarına doğru Ulusal Meclis, Jean – Jacques Rousseau gibi Aydınlanma düşünürlerinin ideolojilerine dayanarak bir İnsan ve Vatandaş Hakları Beyannamesi kabul edilmiştir. İnsan ve Vatandaş Hakları Beyannamesi’nin içeriği Fransa rejiminin değişmesi, ifade özgürlüğü, egemen ve özgür bir halk gibi Fransız Devrimi sonunda ulaşılması hedeflenen gayelerden oluşmaktadır.
Fransız Devrimi’nin Radikalleşmesi
10 Ağustos 1792 tarihinde Fransa Kralı tutuklanmış ve Fransa hükümetinde görülen monarşi yönetim tarzı son bularak Fransız Cumhuriyeti’nin kuruluşu ilan edilmiştir. Fransa Kuruluş tarihi 22 Eylül 1792 yılıdır. 21 Ocak 1793 yılında Fransız Kralı XVI. Louis, kraldan dokuz ay sonra da kralın eşi Marie – Antoinette idam edilmiştir.
Terör Saltanatı
Kralın idamından sonra Fransız devrimi çalkantılı bir döneme girmiş, Fransız Devrim’i karşıtı olduğu iddia edilen on yedi binden fazla kişi idam edilmiştir. Robespierre tarafından binlerce idam emri verilen zaman aralığına Fransız Terör Saltanatı denir. Robespierre’nin ölümünden sonra Fransız halkı idamlara isyan etmiştir ve idamlara son verilmiştir.
3- 7 Yıl Savaşları
7 Yıl Savaşı 1756 ile 1763 yılları arasında gerçekleşen, bazı kaynaklarda Fransız – Kızılderili Savaşı olarak da geçen bir savaştır. Fransız ve İngiltere’nin yaşadığı anlaşmazlık ile başlayan 7 Yıl Savaşı’nda Fransa, Avusturya, Saksonya, İsveç ve Rusya’ya karşı Prusya, Hannover ve İngiltere mücadele etmiştir. 7 Yıl Savaşı’nda Fransa yenilgiye uğramıştır; Fransa, İspanya, Portekiz ve İngiltere arasında Paris Antlaşması imzalanmıştır.
Paris Antlaşması
Paris Barış Antlaşması ya da 1763 Antlaşması olarak da bilinen Paris Antlaşması, 10 Şubat 1763 tarihinde Fransa, İspanya, Portekiz, İngiltere arasında imzalanan ve Fransa’nın yenilgiye uğradığı 7 Yıl Savaşı’nı sonlandıran antlaşmadır. Paris Antlaşması ile İngiltere, Kanada ve Louisiana gibi Fransa’nın Kuzey Amerika bölgesinde bulunan bazı kolonilerini ele geçirmiştir.
4- Napoleon Bonaparte’nin İktidara Gelişi
22 Ağustos 1795 tarihinde Fransa il iki meclisli parlamentosu kurulmuştur. Fransa yönetiminin yasama ve yürütme gücü, parlamento üyelerinin atadığı, beş kişiden oluşan Rehber isimli bir grubun elindedir. Rehber dört yıl boyunca iktidarda kalmış fakat Fransız halkını tatmin etmeyecek girişimlerde bulunmuştur; Rehber’in iktidarda kaldığı süre boyunca Fransız yönetimi mali krizler, verimsiz kararlar ve siyasi yolsuzluk gibi sorunlarla karşı karşıya gelmiştir. 9 Kasım 1799 tarihinde Napoleon Bonaparte siyasi darbe düzenleyerek Rehber’i kaldırmış ve kendisini Fransa’nın ilk konsolosu ilan ederek Fransız iktidarının başına geçmiştir.
5- Huguenotlar
Huguenotlar, 16. ve 17. yüzyılda Fransız Protestanlığı üzerine çalışmalar yapan John Calvin isimli bir din adamının takipçilerine verilen isimdir. Fransa hükümetinin Katolik din zorlaması ile baskı ve zulüm altında kalan Huguenotlar Avrupa devletleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Afrika bölgelerine sığınmışlardır.
John Calvin
John Calvin, 16. yüzyılda Fransız Protestanlığının en önde gelen isimlerinden biridir. Fransız bir din adamı olan John Calvin, bilgisi ve hoşgörüsü ile Hugeuonlar adı altında birleşecek olan birçok takipçi toplamıştır.
6- Leipzig Savaşı
Milletler Muharebesi olarak da bilinen Leipzig Savaşı, 16 ve 19 Ekim 1813 tarihleri arasında meydana gelmiş bir savaştır. Leipzig Savaşı, savaşa katılan askeri ve topçu birlikleri bakımından, Napolyon’un tarihe geçmiş en büyük savaşıdır; ayrıca Napolyon’un bir cephede yenilgiye uğradığı ilk savaş olarak da bilinir. Leipzig Savaşı’na 198 bin kişilik askeri birlikle katılan Napolyon, Leipzig Savaşı sonrasında yaklaşık 73 bin Fransız asker ve 54 bin müttefik asker kaybı vermiştir.
7- Waterloo Savaşı
Waterloo Savaşı, 18 Haziran 1815 tarihinde Belçika’nın Waterloo bölgesinin yakınlarında, Napolyon Bonaparte öncülüğünde yapılmış bir savaştır. Waterloo Savaşı Fransız ordusunun İngilizler ve Prusyalılar tarafından yenilgiye uğraması ile sonlanmıştır, Waterloo Savaşı ile alınan yenilgiden sonra Fransa’nın Avrupa’daki egemenliği kaybolmuştur.
Fransa’nın Tarihteki Kolonileri Nelerdir?
Fransa, tarihi boyunca çeşitli bölgeleri kolonisi altına almıştır; Fransa’nın kolonileştirdiği devletlerden bazıları bağımsızlığını kazanmış olsa da bazı bölgeler halen Fransız sömürgesi altındadır.
Fransa’nın eski ve günümüzdeki kolonileri aşağıda listelenmiştir.
- Haiti
- Fransız Guyanası
- Cezayir
- Fas
- Tunus
- Cibuti
- Madagaskar
- Komorlar
- Suriye
- Lübnan
- Hatay
- Çinhindi
- Vietnam
- Guadalup
- Fransız Guyanası
- Martinik
- Reunion
- Mayotte
- Fransız Polinezyası
- Yeni Kaledonya
- Aziz Barthelemy