Mısır tarihi, eski Mısır tarihi ve uygarlığı olarak milattan önce 3150 yılından beri süregelmektedir. Mısır medeniyeti tarihi boyunca konumu sebebiyle çok az istilaya uğramış ancak milattan önce 6. yüzyılda yıkılmıştır; ardından Mısır toprakları Büyük İskender tarafından fethedilmiştir. Büyük İskender’in ölümünden sonra önce Makedon toprağı olan sonra da Roma İmparatorluğuna bağlanan Mısır, Roma’dan sonra İslam toprakları haline gelmiştir. Pek çok İslam ülkesi Mısır’da yer almış ve halifelik için birbirleriyle savaşmıştır. Mısır, Yavuz Sultan Selim’in fethetmesiyle birlikte Osmanlı İmparatorluğu toprağı olmuştur.
Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı devletinin yıkılmasıyla birlikte Mısır devleti tarihi yarı özerk olarak devam etmeye başlamıştır. Mısır Krallığı her ne kadar hukuken bağımsız olsa da diğer konularda İngilizlere bağlı olup, 1954’e kadar bu şekilde devam etmiştir. Modern Mısır Cumhuriyeti 1953’te kurulmuş ve 1956 yılında İngilizlerden arınmıştır. Modern Mısır devleti tarihi kısa olmasına rağmen Altı Gün Savaşları, Kippur Savaşı, 2011 Mısır Devrimi ile yoğun bir gündeme sahip olmuştur.
Mısır Tarihi Hangi Dönemlere Ayrılır?
Mısır tarihinin ayrıldığı dönemler aşağıda listelenmiştir.
- Antik Mısır Tarihi
- Roma Dönemi Mısır Tarihi
- İslamiyet Sonrası Mısır Tarihi
- Osmanlı Dönemi Mısır Tarihi
- İngiliz Himayesi Dönemi Mısır Tarihi
- Cumhuriyet Dönemi Mısır Tarihi
Antik Mısır Döneminde Yaşanan Olaylar Nelerdir?
Antik Mısır döneminde yaşanan olaylar Mısır İmparatorluğu tarihi boyunca çok önemli yer tutmuş işgaller, savaşlar ve bilim-kültür-sanat alanlarındaki gelişmeleri kapsar. Mısır halkının bölgedeki yerleşimi verimli tek tarım arazisi olan Nil havzasında yoğunlaşmıştır ve Mısır’ın ilk yerleşik halkları küçük kabileler şeklindediri.
Öncelikle avcı-toplayıcı hayat süren küçük topluluklar daha sonrasında Nil havzası ve Nil vadisinde tarıma başlamış, Neolitik çağda Aşağı ve Yukarı Nil bölgelerinde bağımsız kültürler geliştirmiştir. Aşağı Nil bölgesindeki topluluklar ticari faaliyetlere ağırlık vermişler ve hiyeroglif yazısının temellerini atmışlardır.
Mısır’daki bağımsız topluluklar 3150 yılında birleştirildiğinde ve Mısır Krallığı kurulduğunda Mısır firavunları tarihi başlamıştır. Mısır Krallığı 3.000 yıl boyunca farklı hanedanlar tarafından yönetilmiştir, ancak bu süreçte çeşitli işgaller nedeniyle Krallık sekteye uğramıştır.
Mısır İmparatorluğu Libyalılar, Nubyalılar ve Asurlular tarafından bir süre yönetilmiştir ancak yerel halk daha sonra bağımsızlığını kazanmış ve işgalcileri sürmüştür. Milattan önce 6. yüzyılda Ahmeniş İmparatorluğu Mısır’ı fethetmiştir. Ahmenişliler ile Mısır kültürü, Pers kültürü ile karışmıştır.
Mısır İmparatorluğu milattan önce 332’de Büyük İskender’in fethetmesiyle birlikte Yunan kültürü ile tanışmış ve Ptolemaios Krallığı olarak Helen İmparatorluğu’nun bir parçası olmuştur. Helen İmparatorluğu’nun ardından Roma’nın bölgeyi fethetmesiyle Mısır, Roma topraklarına katılmıştır.
Antik Mısır tarihi; Kral Menes ile başlayan Erken Hanedanlık ve Eski Krallık dönemi, siyasi istikrarsızlığın olduğu 150 yıllık 1. ara dönem, MÖ 2040 yılında Firavun III. Amenemhat ile Orta Krallık dönemi, ardından 2. ara dönem olarak ilerlemiştir. Yabancı kökenli hanedanın Mısır’dan sürülmesinin ardından yeni Krallık ve 3. ara dönem, ardından Geç Krallık dönemi başlamıştır. Geç Krallık sonrasında ülke yabancı ülkelerin işgaline uğramış ve ardından Yunan ve Roma sınırlarına girmiştir.
Mısır Piramitleri Hangi Tarihte Yapıldı?
Mısır Piramitleri çoğunlukla Eski ve Orta Krallık döneminde yapılmıştır. Bilinen en eski piramit Memphis'in kuzeybatısındaki Sakkara'da yer almaktadır. Firavun Anedjib'in saltanatına atfedilen Mastaba 3808, bilinen en eski piramittir. Bilinen en yeni piramit milattan önce 1550 ve 1292 yılları arasında yapılan Ahmose Piramidi’dir.
80’in üzerinde piramit benzeri yapı olmasına karşın bunlardan bazıları ünlüdür. En ünlü Mısır piramidi Giza’da bulunan Keops Piramidi’dir. Antik dünyanın 7 harikası arasında yer alan Keops Piramidi, Kufu Piiramidi veya Büyük Piramit olarak da geçmektedir. Keops Piramidi milattan önce 2613-2498 yılları arasında 4. hanedan döneminde yapılmıştır. Diğer ünlü Mısır piramitleri Giza’da yer alan, 4. hanedan döneminde yapılan Kefren ve Mikerinos Piramidi’dir.
Keops Piramidi görseli aşağıda verilmiştir.
Mısır Piramitleri Hangi Tarihte Yapıldı?Roma Dönemi Mısır Tarihinde Yaşanan Olaylar Nelerdir?
Roma dönemi Mısır tarihinde yaşanan olaylar öncelikle Roma İmparatorluğu’nun Ptolemaios Krallığı’nı fethetmesiyle başlar. Roma hakimiyetinde önemli bir ticari ve tarım merkezi olan Mısır, özellikle İskenderiye şehriyle Roma şehrine bir rakip konumuna gelmiştir.
Roma döneminde Mısır’da yaşanan önemli olaylardan biri kiliselerin açılması ve bölgenin hızla Hristiyanlaşmasıdır. Mısır’ı Roma’nın elinden alan olay ise Sassanilerin bölgeyi fethetmesidir. Sassaniler bölge yönetiminde Bizans ile ittifak yapmıştır.
Bizans etkisindeki Mısır, bir dönem Pers işgaline uğramış ve daha sonra tekrar Bizans hakimiyetine girmiştir. Bizans’ın Mısır üzerindeki etkisi Arapların bölgeyi fethetmesi ile sona ermiştir.
İslamiyet Sonrası Mısır Tarihinde Yaşanan Olaylar Nelerdir?
İslamiyet sonrası Mısır tarihinde yaşanan olaylar Hz. Ömer’in Mısır’ı fethetmesi ile başlamaktadır; Amr ibn al-As ve ordusu Mısır’a girerek İskenderiye’ye kadar ilerlemiş, ancak İskenderiye’yi tam anlamıyla ele geçirememiştir. Mısır’ın erken İslam döneminde sırasıyla Emeviler, Abbasiler, Tolunoğulları, İhşidiler, Fatımiler, Eyyubiler ve Memlükler Mısır’ın hakimiyetini elde etmiştir. 1915 yılında Memlüklerin Yavuz Sultan Selim’in ordusu tarafından yenilmesi ile Mısır Osmanlı devletine dahil olmuştur. Osmanlılar tarafından Memlükler yönetici olarak tutulmuştur; bu sebeple Memlükler Osmanlı etkisi altında olsa da kendi nüfuzlarını korumayı başarmıştır.
Osmanlı Dönemi Mısır Tarihinde Yaşanan Olaylar Nelerdir?
Osmanlı dönemi Mısır tarihinde yaşanan önemli olaylar 1517’de Mısır’ın fethi, 1798’de Napolyon Bonapart liderliğinde Fransa’nın Mısır’ı işgali, 1805’den sonra Mısır’ın Kavalalı Hanedanı ile yarı bağımsız yönetilmesi ve 1882’de İngilizlerin Mısır’ı işgal etmesidir.
Osmanlı, Mısır’ı işgal ettikten sonra 1798’e kadar elinde tutmuş ve 1798’den 1801’e kadar Fransız işgali ile yönetimi kaybetmiştir. Fransız işgalinden kurtulduktan sonra ise 1805’de Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanı ile Mısır yarı bağımsız bir yönetime kavuşmuş ve Mısır yönetimi Kavalalı Hanedanı’na geçmiştir.
1882’de Mısır’ın İngilizler tarafından işgal edilmesiyle de Kavalalı yönetimi İngiliz etkisiyle devam etmiştir. Mısır Osmanlı’nın son dönemine kadar İngiliz etkisinde kalmış, I. Dünya Savaşı sırasında da İngiliz himayesinde olduğunu ilan etmiştir. Her ne kadar Mısır, 1882’den 1956’ya kadar İngiliz etkisinde kalsa da, Osmanlı’dan resmi olarak kopması 1914 yılındaki İngiliz himayesine geçtiğini ilan etmesi ile olmuştur.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa Kimdir?
Kavalalı Mehmet Ali Paşa Kimdir?Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Osmanlı İmparatorluğu tarafından Mısır’ı Fransız işgalinden kurtarmak üzere görevlendirilen bir askerdir. Mısır’ı Fransız işgalinden kurtardıktan sonra türlü siyasi manevralarla 1805'ten 1848'e kadar Mısır valisi olarak görev almıştır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mısır’ı kendi içinde bağımsız bir bölge haline getirerek fiili hükümdarı olmuştur.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın Mısır için önemi bölgeyi reformlar yaparak modernleştirmesi ve hala yönetimde etkili olan Memlük kökenlileri bölgeden ve yönetimden arındırmasıdır. Mısır, ancak Kavalalı döneminde Memlüklerin faaliyetlerinden kurtulmuştur.
Kavalalı, 1831 yılında padişaha isyan ederek Suriye’yi ele geçirmiş ve İstanbul’a yönelmiştir. Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı ancak Avrupa’nın dahil olmasıyla bastırılabilmiştir. Avrupa’nın müdahalesiyle birlikte Kavalalı ile Osmanlı arasında anlaşma sağlanmıştır. 1842 yılında yapılan anlaşma ile Kavalalı Hanedanı Mısır’ın fiili hükümdarı olmuştur.
Kavalalı Hanedanı’nın Mısır’da yönetimden düşmesi ancak 1952 yılında Mısır’ın İngiliz etkisinden sıyrılması için atılan adımlarla olmuştur. Mısır’da 1952 yılında Mısır Cumhuriyeti’nin kurulması ile yönetim değişmiştir.
İngiliz Himayesi Dönemi Mısır Tarihinde Yaşanan Olaylar Nelerdir?
İngiliz himayesi döneminde Mısır tarihinde yaşanan olaylar 1882 yılında İngilizlerin Mısır ordusunu yenerek yönetimde dolaylı yönden etki kazanması, 1869’da Süveyş Kanalının inşa edilmesi, 1914’te Mısır’ın resmi olarak İngiliz himayesine girmesi, 1919 yılında Mısır halkının isyanı, 1922 yılında Mısır’ın bağımsızlaşması, 1952 devrimi ile İngiliz etkisinin azalması ve 1954’te İngilizlerin Mısır’dan çekilmesidir.
Mısır’da 1882 yılında dolaylı İngiliz yönetimi başlamış ve bu durum 1914’te resmileşmiştir. Ancak Mısır’ın 1919 yılındaki milliyetçi isyanları ile 1922 yılında Mısır bağımsız bir devlet haline gelmiştir.
1922 yılında Mısır’da parlamenter yönetim kurulsa da yönetimde İngiliz etkisi devam etmiştir. 1952 yılı Mısır devrimi ile birlikte Mısır kendi Cumhuriyet yönetimini ilan etmiş ve 1954 yılında İngilizlerden kurtulmuştur.
1952 Mısır Devrimi Nedir?
1952 Mısır Devrimi aynı zamanda 23 Temmuz Devrimi veya sadece Temmuz Devrimi olarak da bilinmektedir. Mısır Devrimi temelde Kavalalı Hanedanı’nın hüküm sürdüğü Mısır Krallığı ve Özgür Subaylar Hareketi arasındadır. Mısır Krallığı İngiltere tarafından desteklenirken devrim de Amerika ve Sovyetler Birliği tarafından desteklenmiştir.
Mısır Devrimi’nde yer alan önemli isimler Krallık tarafında Kavalalı hanedanından I. Faruk, Özgür Subaylar Hareketi tarafında ise Muhammed Necib ve Cemal Abdünnâsır’dır. Devrimin amacı yönetimin değişmesi, İngiliz etkisinin son bulması, Cumhuriyetin kurulması ve Sudan’ın bağımsızlığıdır. Devrim başarıyla sonuçlanmış ve 1956 yılında Süveyş Kanalı’nın millileştirilmesi ile nihai zafer kazanılmıştır.
Cumhuriyet Dönemi Mısır Tarihinde Yaşanan Olaylar Nelerdir?
Cumhuriyet dönemi Mısır tarihinde yaşanan olaylar 1953 yılında Cumhuriyetin ilan edilmesiyle başlar. Devrimde önemli bir yer alan General Muhammed Necip ilk Cumhurbaşkanı olmuştur, ancak Cemal Abdül Nasır tarafından istifaya zorlanmış ve Nasır dönemi başlamıştır. Nasır, 1956 yılında Cumhurbaşkanı olarak Mısır siyasi tarihinde etkin rol oynamıştır. Özellikle İngilizlerin Mısır’dan tamamen çekilmesi ve Süveyş Kanalının millileştirilmesinde rolü büyüktür.
1958 yılında Mısır ve Suriye Birleşik Arap Cumhuriyetini kurmuştur; 1961 yılında Suriye bu birlikten ayrılmıştır. 1967 yılında İsrail Mısır’a saldırmış ve İsrail’in işgali ile başlayan Altı Gün Savaşları İsrail’in Gazze ve Sina Yarımadası’nı almasıyla sonuçlanmıştır.
1970 yılında Nasır ölmüş ve yerine Enver Sedat geçmiştir. Enver Sedat’ın yaptığı ilk hamle Mısır’ın Soğuk Savaş’taki rolünü ABD tarafına kaydırmak olmuştur. 1973 yılında Mısır, İsrail’e karşı Ekim Savaşı’nı başlatarak, Altı Gün Savaşları ile kaybedilen toprakları geri almak amaçlamış ve savaş kaybedilmesine karşın diplomatik zaferle Sina Yarımadası geri alınmıştır. Mısır, Arap Birliği’nden atılsa da Arap ülkeleri Mısır’ı desteklemiştir. Arap ülkeleri İsrail’i destekleyen ABD’ye petrol ambargosu uygulamıştır.
Enver Sedat’ın suikaste kurban gitmesiyle Mısır’ın Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek olmuştur. 1980’lerden sonra Mısır’da terörist saldırıları başlamıştır ve terör saldırılarında çok sayıda turistin de kaybıyla birlikte durum dış ülkeleri ilgilendiren seviyeye gelmiştir. Mısır, durumu idare etmek için ABD’den destek almıştır.
2011 yılında Mısır Devrimi başladı. Mısır Devrimi ile Hüsnü Mübarek yönetimden düşmüş, 2012 yılında demokratik bir seçim yapılmış ve yeni Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi Mısır’ın ilk demokratik yollarla seçilen Cumhurbaşkanı olmuştur.
Mursi dönemi Mısır siyaseti oldukça gerilimli geçmiştir. Mursi’nin döneminde yaptıkları ordunun müdahalesiyle sonuçlanmış ve 3 Temmuz 2013’te darbe yapılmıştır. 2014 yılında yeni Anayasa hazırlanmış ve Mursi yargılanmıştır. Darbe yapan General Abdülfettah el-Sisi Mursi’yi yönetimden indirmiştir. Abdülfettah el-Sisi 2014 yılında yeni seçilen Cumhurbaşkanı olmuş ve Mısır siyaseti el-Sisi tarafından katı bir şekilde yönlendirilmeye başlanmıştır. Günümüzde el-Sisi Mısır yönetiminin hala başındadır.
Mısır Bayrağı Ne Zaman Kabul Edilmiştir?
Mısır bayrağı 4 Ekim 1984 tarihinde resmi olarak kabul edilmiştir. Mısır ulusal bayrağı 1952 devriminde kullanılan bayrağa dayanmaktadır.
Mısır Devrimi’nde kullanılan bayrak kırmızı, beyaz ve siyah renkte üç yatay şerit içermektedir. Bayrağın ortasında devrim amblemi olan eski Mısır şahini ve yeşil zemin üzerinde yer alan ay ile üç yıldız bulunmaktadır. Bayraktaki ögeler Mısır bayrağı olarak kullanılmaya devam edilmiş, ortadaki kartalın tasarımı değiştirilmiş, yeşil zemindeki hilal ve yıldızlar kaldırılmıştır.
Mısır bayrağı görseli aşağıda verilmiştir.
Mısır Bayrağı Ne Zaman Kabul Edilmiştir?Altı Gün Savaşları Nedir?
Altı Gün Savaşları Mısır, Ürdün, Suriye, Irak, Suudi Arabistan ve Lübnan koalisyonuyla İsrail arasında çıkan savaşlardır. 1967 yılında 5-10 Haziran arasında çıkan savaşlar 6 gün sürdüğü için Altı Gün Savaşları olarak adlandırılmıştır. Savaşların çıkış nedeni Mısır tarafından tüm İsrail gemilerine kapatılan Tiran Boğazı'nı İsrail’in tekrar açmak istemesidir. İsrail bunun için Gazze Şeridi ve Sina Yarımadası’na saldırmış ancak saldırı nedeni olarak ilk önce Mısır’ın saldırı yaptığını iddia etmiştir.
İsrail’in 6. gün Sina Yarımadası’nı fethetmesiyle birlikte ateşkes imzalanmış ve savaşın kesin galibi İsrail olmuştur. İsrail kesin zaferi sonucunda Mısır'dan Gazze ve Sina Yarımadası’nı, Ürdün'den Doğu Kudüs ve Batı Şeria bölgelerini, Suriye'den Golan Tepelerini almıştır. Mısır’ın 6 Gün Savaşları’ndaki kayıpları daha sonrasında Ekim Savaşı’na neden olmuştur.