Mısır Edebiyatı: Mısırlı Yazarlar ve Önemli Eserleri

Mısır Edebiyatı Nasıl Gelişmiştir

Mısır edebiyatı Antik Mısır’a dayanmaktadır ve en eski Mısır edebiyatı, hükümdarların mezarlarının etrafına oyulmuş mitoloji ve ritüelleri içeren piramit metinleridir ancak zaman içerisinde piramit metinleri, tabut metinleri haline gelmiştir ve ölüm edebiyatının başyapıtı Ölüler Kitabı üretilmiştir.

Mısır edebiyatının altın çağı olan Orta Krallık dönemi, Wenamun’un Öyküsü ve Ani’nin Talimatı eserleri ile tanınmaktadır ve Orta Krallık döneminden sonra MÖ 332 ve MS 639 yılları arasında Greko-Romen dönemi yaşanmıştır ve MÖ 332 yılında İskender’in Mısır’a girmesi ile Helenistik kültür eserlerde görülmeye başlamıştır.

Mısır edebiyatı, kabaca MS 1. ile 4. yüzyıllar arasındaki Hristiyanlık döneminde Kıpti dilinde çok sayıda çileci edebiyatın merkezi olmuştur ancak Mısır’ın 8. yüzyılda Müslümanlar tarafından fethedilmesi ve İslamiyet’in yayılmasının ardından İslam kültürünün etkileri eserlerde görülmeye başlamıştır ve dönemin en bilinen eseri İbn Nefis'in Theologus Autodidactus'udur.

Antik Mısır Edebiyatı Nasıldır?

Antik Mısır edebiyatı MÖ. 3000’li yıllara uzanan duvarlara, mezarlara, piramitlere, dikili taşlara ve özellikle papirüslere yazılan eğitim amaçlı bilgelik edebiyatı temelli mitlere, hikayelere ve biyografilere dayanmaktadır.

Antik Mısır edebiyatından günümüze ulaşan en eski ve en bilinen eserler; Sinuhe'nin Öyküsü, Westcar Papirüsü, Ebers Papirüsü ve Mısır’ın Ölüler Kitabı’dır.

Eski Mısır Edebiyatı Nasıldır?

Eski Mısır edebiyatında özellikle 1. yüzyıl ile 4. yüzyıl arasında Hristiyan etkileri, Müslümanların 8. yüzyılda Mısır’ı fethi ile yaklaşık 10 yüzyıl boyunca İslam etkileri gözlemlenmiştir.

Hristiyan etkilerinin gözlemlendiği dönemde Kıpti dilinde çok sayıda çileci edebi eser ve Arap Mısır'ında Arap dilinde eserler üretilmiştir. Arap Mısır’ında yazılmış İbn Nefis'in Theologus Autodidactus'u İslam sistemini, Müslümanların ve peygamberlerin misyonlarını, dini kanunları, bedenin dirilişi ve dünyanın geçiciliği gibi konuları içeren romandır.

Modern Mısır Edebiyatı Nasıldır?

Modern Mısır edebiyatı, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında başlayan Nahda hareketi ile İslami modernizm etkisiyle değişmeye başlamıştır ve 1914 tarihinde Muhammed Hüseyin Haykal, ilk modern Mısır ve İslam romanı olarak kabul edilen Zeyneb'i yazmıştır ancak 20. yüzyıl Mısır edebiyatının en önemli yazarları Taha Hüseyin ve Necib Mahfuz’dur.

21. yüzyılda Mısır edebiyatı, Mısır rejiminin sansürü nedeniyle sözde ahlaksızlık gibi kültürel kısıtlamalar sebebine dayandırılarak yayınlanmamaktadır veya daha sonra yasaklanmaktadır. 21. yüzyıl Mısır edebiyatının en önemli bilim kurgu yazarı Bahaa Taher’dir.

En Ünlü Mısırlı Yazarlar Kimlerdir?

En ünlü Mısırlı yazarlar aşağıda listelenmiştir.

• Taha Hüseyin
• Yusuf İdris
• Ahdaf Soueif
• Sonallah İbrahim
• Tevfik el-Hakim
• Cemal Abdül Nasır
• Necib Mahfuz
• Neval El Saadavi
• Bahaa Taher
• Alaa Al Aswany
• Abdül Hakim Kasım
• Ahmed Zaki Abu Shadi
• Nur Abdulmajeed
• Basma Abdel Aziz

Necip Mahfuz Kimdir?

Necib Mahfuz, Arap edebiyatının varoluşçuluk temalarını araştıran ilk çağdaş yazarlardan biri olarak kabul edilen ve Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan tek Mısırlı yazardır. 1911 yılında doğup 2006 yılında ölen Necip Mahfuz, 1930'lardan 2004 yılına kadar 35 tane roman, 350'den fazla kısa öykü, 26 tane film senaryosu, Mısır gazeteleri için yüzlerce köşe yazısı ve 7 tane oyun yayınlamıştır. En bilinen Necip Mahfuz kitapları; Başlangıç ve Son, Midak Sokağı, Cebelavi Sokağı’nın Çocukları, Deliliğin Fısıltısı ve Kahire Üçlemesi’dir.

Necib Mahfuz’a ait görsel aşağıda verilmiştir.

Başlangıç ve Son Kitabının Konusu Nedir?

Başlangıç ve son kitabı, 1930'ların sonlarında Kahire'nin banliyölerinde orta sınıf bir ailenin, babanın ölümünden sonra yoksulluktan kurtulma mücadelesini anlatmaktadır.

Necip Mahfuz Başlangıç ve Son romanı ilk kez 1949 yılında yayınlanmıştır ve roman 1988 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür.

Midak Sokağı Kitabının Konusu Nedir?

Midak Sokağı kitabı, Kahire’nin arka sokaklarından biri olan Midak Sokağında yaşayanları konu alan ve Abbas adlı genç bir berberin sokaktaki kavgacı ve geçimsiz dilber Hamide'ye aşkını anlatmaktadır.

Necip Mahfuz Midak Sokağı romanı 1947 yılında yayınlanmıştır ve yazarı Necip Mahfuz’a Nobel Ödülü kazandırmıştır.

Cebelavi Sokağı'nın Çocukları Kitabının Konusu Nedir?

Cebelavi Sokağı’nın Çocukları kitabı, hayali bir 19. yüzyıl Cebelavi sokağına karşı alegorize edilen tek tanrılı Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam dinlerini birbirine bağlayan tarihi, yeniden yaratmaktadır.

Necip Mahfuz Cebelavi Sokağı Çocukları romanı 1959 yılında yayınlanmıştır.

Yusuf İdris Kimdir?

Yusuf İdris 19 Mayıs 1927 doğumlu roman, kısa öykü ve oyun yazarıdır. Yusuf İdris’in Arapça eserlerinin yanı sıra İngilizce eserleri de bulunmaktadır ve 1999 yılında yayınlanan Aşk Şehri ve Külleri adlı eseri, 1997 yılında Necib Mahfuz Edebiyat Madalyası’na layık görülmüştür.

Yusuf İdris 1 Ağustos 1991 tarihinde Kahire şehrinde vefat edene kadar 24 dile çevrilen 9 tane oyun, 11 tane kısa öykü koleksiyonu ve 9 tane roman yazmıştır ancak hastalandığını öğrendiği güne kadar gazete köşesi yazmaya devam etmiştir. Yusuf İdris’in önemli eserleri; Aşk Şehri ve Külleri, El Haram, En Ucuz Geceler ve The Sinners’dır.

Yusuf İdris’e ait görsel aşağıda verilmiştir.

Taha Hüseyin Kimdir?

Taha Hüseyin, 20. yüzyılın en etkili Mısırlı yazar ve aydınlarından biridir ve Ortadoğu ile Kuzey Afrika'da rönesans ve modernist hareketlerinin başıdır.

14 Ekim 1889 tarihinde doğan ve 28 Ekim 1973 tarihine kadar yaşayan Taha Hüseyin 83 yıllık hayatında 60’dan fazla roman ve 1.300’den fazla makale yazmıştır ve toplam 14 kez edebiyatta Nobel Ödülü'ne aday gösterilmiştir.

Romanları genellikle İslam tarihi ve Akdeniz kültürü üzerine olan Taha Hüseyin’in en önemli eserleri; Ebu'l-Ala' el-Ma'arri'nin Hatırası, Bülbülün Duası, İbn Haldun'un Felsefesi ve Diken Cenneti’dir.

Taha Hüseyin’e ait görsel aşağıda verilmiştir.

Bahaa Taher Kimdir?

Bahaa Taher, Mısırlı romancı ve kısa öykü yazarıdır. 1935 yılında doğan Bahaa Taher, ağırlıklı olarak kurgu yazarıdır ve eserleri; Palmiyelerin Doğusu, Qalat Duha, Safiyya Teyze ve Manastır, Sürgündeki Aşk, Işık Noktası ve Sunset Oasis’tir.

Bahaa Taher, 1998 yılında Mısır'ın en yüksek edebiyat ödülü olan Edebiyatta Devlet Liyakat Ödülü’ne, Taher’in Safiyya Teyze ve Manastır romanı 2000 yılında İtalyan Giuseppe Acerbi Ödülü’ne ve Sunset Oasis romanı 2008 yılında Uluslararası Arap Kurgu Ödülü’ne layık görülmüştür.

Bahaa Taher’e ait görsel aşağıda verilmiştir.

Ahdaf Soueif Kimdir?

Ahdaf Soueif, 23 Mart 1950 tarihinde doğmuş Mısırlı yazardır ve en önemli eseri 1999 tarihinde yayınlanan Aşk Haritası adlı romanıdır. Ahdaf Soueif’in 17 tane eseri bulunmaktadır ancak Aşk Haritası adlı kitabı 1999 tarihinde Booker Ödülü’ne aday gösterilmiştir ve Ahdaf Soueif’in 2010 yılında aldığı Inaugural Mahmoud Darwish Ödülü ve 2011 yılında aldığı Cavafy Ödülü bulunmaktadır.

Ahdaf Soueif’e ait görsel aşağıda verilmiştir.

Sinemaya Uyarlanan Mısır Edebiyatı Eserleri Nelerdir?

Sinemaya uyarlanan Mısır edebiyatı eserleri aşağıda listelenmiştir.

• Yahya Hakkı'nın doğu ve batı arasındaki kültürel farklılıkları araştıran kısa öykülerinden oluşan 1943 tarihli Umm Haşim'in Lambası adlı öyküsü 1968 yılında Kamal Attia tarafından Kandil om Hashem filmine uyarlanmıştır.
• Necip Mahfuz’un Kahire Üçlemesi adlı romanı Hassan Al Imam tarafından 1962 yılında Palace Walk filmine uyarlanmıştır.
• Latifa Al-Zayyat'ın Open Door kitabı Henry Barakat tarafından 1963 tarihinde El Bab El Maftuh filmine uyarlanmıştır.
• Taha Hüseyin’in 1934 yılında yayınladığı Bülbülün Duası adlı romanı Henry Barakat tarafından 1959 yılında aynı isimle filme uyarlanmıştır.
• Ahmed Mourad'ın 2012 yılında yayınladığı The Blue Elephant adlı psikolojik gerilim romanı 2014 yılında Marwan Hamed tarafından aynı isimle filme uyarlanmıştır.

Orta Doğu’nun Hollywood’u olarak bilinen Mısır sineması tarihi 19. yüzyılın sonlarına dayanmaktadır ve Mısır’ın ilk uzun metraj filmi İbrahim Lama’nın 1927 tarihinde gösterime giren Kubla fil Sahara adlı filmidir.