İspanya, ünlü mimari yapıları ve ünlü mimarları ile diğer Avrupa ülkelerine göre, tarihsel mimari konsepte sahiptir. İspanya mimari yapısı, tarihi boyunca birçok mimari akımdan etkilenmiş ve tarih öncesi mimari yapılarının bir kısmı günümüze ulaşmıştır. İspanya mimari yapıları Roma mimarisi, Romanesk mimarisi, Endülüs mimarisi, Gotik mimari, Rönesans Barok, Rokoko mimarisi ve Neoklasik mimari gibi birçok mimari yapıyı içinde bulundurmaktadır.
19. yüzyılda modernizm akımının merkezi olan İspanya mimarisi, 20. yüzyılın ortalarında çağdaş mimarinin etkilerini taşımış ve 21. yüzyılda kaliteli ve estetik mimari yapılara sahip bir ülke olmuştur.
İspanya mimarisini görmek amacıyla İspanya’ya gitmek isteyenler, İspanya vize istiyor mu sorusunu sormaktadır. İspanya’yı gezmek isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının turist vizesi alması gerekmektedir.
İspanya Mimari Tarihi
İspanya mimarisinin ayrıldığı dönemler aşağıda listelenmiştir.
- Tarih öncesi çağlarda İspanyol mimarisi
- İspanya’da Roma mimarisi
- İspanya Ön Romanesk mimarisi
- İspanya Endülüs mimarisi
- İspanya Romanesk mimarisi
- İspanya Gotik mimarisi
- İspanya Mudéjar mimarisi
- İspanya Rönesans mimarisi
- İspanya Barok mimarisi
- İspanya Rokoko mimarisi
- İspanya Neoklasik mimari
- 19. yüzyıl İspanyol mimarisi
- 20. yüzyıl İspanyol mimarisi
- 21. yüzyıl İspanyol mimarisi
Tarih Öncesi Çağlarda İspanya Mimarisi
Tarih öncesinden İspanya mimarisinden çok az mimari eser kalmıştır. Dolmenler, M. Ö. 2500 yıllarına ait olduğu düşünülen megalitik mezarlardır. Genellikle biri yatay iki direk üzerine oturtulmuş üç devasa taş parçasından inşa edilen bu parçalar, daha sonra toprakla kaplı toplu bir mezar odasının girişini oluşturumaktadır. Antequera yakınlarındaki Dolmen de Menga, İber yarımadası’nda keşfedilen en güzel örnektir.
M. Ö. 1900 yıllarına ait Tunç Çağı mezarları, Los Millares’in duvarlı yerleşiminin kalıntılarının hemen dışında, Sierra de Gádor’un (Almería) eteklerinde bulunmuştur. Duvarların içinde, basit, yuvarlak konut grupları ve bakır eritme için kullanılan büyük bir bina olduğuna dair kanıtlar vardır. Fenikeliler M. Ö. 1100 yıllarına ait olduğu düşünülen mimari anıttır. Fenikeliler tarafından kullanılan ve daha sonra Romalılar tarafından bir tür fabrika olana kullanılan mimari eserdir.
Tarih öncesi çağlardan kalan İspanya mimari eserler aşağıda listelenmiştir.
- Dolmenler
- Tunç Çağı mezarları
- Fenikelilere ait anıtlar
İspanya’da Roma Mimarisi
Roma mimarisi, Roma’nın M. Ö. 218’deki fethi ile başlamıştır. Taşradaki kentleşme gelişim göstererek büyük şehirlere dönüştürülmüştür.
İspanya’da Roma mimari eserleri aşağıda listelenmiştir.
- Merida amfitiyatrosu
- Sagunto amfitiyatrosu
- Cadiz amfitiyatrosu
- Cartagena amfitiyatrosu
- Tarraco amfitiyatrosu
- Italica amfitiyatrosu
- Toledo amfitiyatrosu
- Barcelona tapınağı
- Cardoba tapınağı
- Vip tapınağı
- Alçaltacak tapınağı
İspanya’da Ön Romanesk Mimarisi
Ön Romanesk mimari, İber Yarımadası’nın Romanesk öncesi sanatı ve mimarisi olarak bilinmektedir. Klasik Çağdan sonra ve Romanesk sanat ve mimariden önce İspanya ve Portekiz sanatını ifade etmektedir. Vizigotların 711 yılına ait sanatı olan Vizigot sanatı, genellikle sanat tarihçileri tarafından Germen bağlantılarını ve kökenlerini vurgulamak için Göç Dönemi sanatı olarak sınıflandırılmaktadır.
İspanya Ön Romanesk dönemine ait en önemli mimari eser Santa Maria del Naranco Kilisesi’dir.
İspanya’da Endülüs Mimarisi
Romalıların ve Vizigotların ayrılmasından sonra Müslümanlar Endülüs’ü almıştır. Müslümanlar Endülüs’ü aldıktan sonra su kemerleri, hamamlar, alcázares (saraylar) ve alcazabas (kaleler) yapılarak İspanya’daki Endülüs’te, islami mimari eserleri yapılmıştır. Halifelik öncesi dönemde Endülüs mimarisinin gerçek ihtişamı Kordova Halifeliği döneminde ortaya çıkmıştır.
Endülüs mimarisinin en ayırt edici özelliği olan kemer, hem dekoratif çok katlı kemerde hem de at nalı kemerinde zirveye ulaşmıştır.
İspanya’da Endülüs dönemine ait eserler aşağıda listelenmiştir.
- Puerta del Perdón Kilisesi
- Mihrab
- Cordoba Ulu Camii
- Alhambra at Granada Sarayı
- Salón de Embajadores
İspanya’da Romanesk Mimari
İspanya’daki Romanesk mimari, hem İber yarımadası dışındaki mimari tarzlardan hem de yarımadanın içinden gelen geleneksel mimari kalıplardan kendine özgü etkileri olan Romanesk mimariyi yansıtan mimari tarzdır. Romanesk mimarisi, 10. yüzyılın sonlarından 13. yüzyıla kadar süren ve Avrupa’da gelişip, yayılan mimari tarzdır. Romanesk’in en yaygın ve görkemli mimari eserlerine, kiliselerde ve kiliseyle ilgili binalarda rastlanmaktadır.
İspanya Roma mimarisine ait eserler aşağıda listelenmiştir.
- San Martin de Fromista
- San Isidoro Bazilikası
- Tahıllar Aziz Kilisesi
- Micaelis Kilisesi
- San Cornelio Kilisesi
- San Cipriano’nun Kilisesi
- Santa Maria de Valbuena Manastırı
- La Antigua kilisesi’nin Romanesk Kulesi
- Santa Maria la Real de Las Huelgas Manastırı
- San Petro Kilisesi
- Santiago de Compostela Katedrali’ndeki Puertas de las Platerías
- Sant Pere de Rodes Katedrali
- Tours Saint Martin Kilisesi
- Tarraco Amfitiyateosu
- Girona Katedrali
İspanya’da Gotik Mimari
İspanya Gotik mimari, Gotik üslubun 12. yüzyılda Orta Avrupa etkisinin bir sonucu olarak İspanya’da başlamıştır. Gotik tarz , tüm etkisini 13. yüzyılda St. James Yolu hac yolu zamanında göstermiştir. İspanya’daki Gotik katedrallerden bazıları, Alman ve Fransız Gotikleriyle aynı zamanda inşa edilmiştir.
İspanya’daki Gotik mimari dönemine ait eserler aşağıda listelenmiştir.
- Sevilla Katedrali
- Kurtarıcı Katedrali
- Burgos Katedrali
- Santes Creus Manastırı
- Santa Maria del Mar Kilisesi
- Pedrables Manastırı
- Palma Katedrali
- San Juan de los Reyes Manastırı
- Valencia Katedrali
İspanya’da Mudéjar Mimari
Yahudi, Müslüman ve Hristiyan kültürlerinden kaynaklanan Mudejar tarzı, İber Yarımadası’nda 12. yüzyılda mimari bir tarz olarak ortaya çıkmıştır. Ana malzeme olarak tuğla kullanımı ile öne çıkmaktadır. Mudejar, yeni şekillerin veya yapıların yaratılmasını değil, Batı stillerini Müslüman etkileriyle yeniden yorumlamayı içermektedir. Mudejar sanatının merkezleri Aragon, Sahagún, Toro, Cuéllar, Arévalo ve Madrigal de Las Altas Torres gibi diğer şehirlerde bulunmaktadır. Mudejar, yeni başlayan Gotik üslup ile daha önce geç Romanesk ile iç içe geçmiş olan Müslüman etkileri arasında bir kaynaşmaya yol açarak yeni bir özellik kazandırmaktadır. Sırlı seramik ve kırmızı tuğlalarla süslenmiş geniş yüzeylere sahip kare kulelerdir.
İspanya Mudejar dönemine ait eserler aşağıda listelenmiştir.
- Katedral Kulesi
- La Merced Kilisesi Kulesi
- San Martín Kulesi
- San Pedro Kilisesi Kulesi
- El Salvador Kilise Kulesi
İspanya’da Rönesans Mimarisi
İspanyol Rönesans mimarisi, 15. yüzyılın son yıllarının ana tarzı olmuştur. Rönesans, Rönesans mimarisi önce Floransa’da, sonra Roma’da ve İtalyan Yarımadası’nın diğer bölgelerinde gelişmiştir. İspanya’da Rönesans etkisi Gotik üsluptaki formlara aşılanmaya başlamıştır. Rönesans üslubu esas olarak yerel mimarlar tarafından yayılmaya başlamıştır. Yıllar geçtikçe Gotik etki tamamen ortadan kalmış ve Ortodoks Klasisizm etkisi yüksek seviyelere ulaşmıştır.
İspanya’da Rönesans mimarisine ait eserler aşağıda listelenmiştir.
- Escorial
- Teksas Üniversitesi
- Salamanca Üniversitesi
- Salamanca Katedrali
- Monterrey Sarayı
- Başpiskopos Fonseca Koleji
- San Esteban Manastırı
- Guzmanes Sarayı
- Kutsal Haç Hastanesi
- Tavera Hastanesi
- Real Hastanesi
- V. Charles Sarayı
- Granada Katedrali
- Jaén Katedrali
- Baeza Katedrali
- Vazquez de Molina Meydanı
- Belediye binası
- Valencia Üniversitesi
İspanya’da Barok Mimari
Rönesans’tan sonra Barok, İtalya’da Katolik Kilisesi’nin gücünü sergilemek için tasarlanmış yeni bir sanatsal ve mimari tarz olarak ortaya çıkmıştır. En belirleyici özelliği süslemelerin çokluğudur. Barok ifadeler, 17. yüzyılın başlarında İtalya’da başlamış ve hızla Avrupa’ya yayılmıştır. Barok mimarisi İspanya’da 17.yüzyılın ortaları ile 18. yüzyıl arasında gelişmiştir. Barok tarzı, o zamanın tüm İspanyol imparatorluğu boyunca yeni yapılar ve kentsel planlama için kılavuz ve referans olmuştur. İspanya’daki Barok, Avrupa’daki diğer ülkelere kıyasla önemli varyasyonlarla bölgesel bir tarz olarak gelişmiştir. İspanya’da Barok mimari yapılarında tuğla kullanılmış ve pencere çerçeveleme gibi süs eşyaları ve ana girişlerin cepheleri gibi kilit unsurlar için taş gibi daha iyi malzemeler ayrılmıştır. İspanya’da, Avrupa’nın diğer bölgelerinde Barok döneminde yaygın olarak kullanılan mermer ve bronz gibi asil malzemeler sınırlı kullanılmıştır. Cephe ve sunak, İspanyol Barok mimarisinin temsili unsurlarıdır. İspanyol Barok mimarisi, belli bir sadelik ve titizlikten, özellikle cephelerde giderek daha ayrıntılı olan biçimlere dönüşmüştür.
İspanya’da Barok mimari eserleri aşağıda listelenmiştir.
- Madrid Kraliyet Sarayı
- St. Mary Magdalene Kilisesi
- San Gines Kilisesi
- Girona Kilisesi
- Granada Katedrali
- Santa Catalina Kilisesi ve Kulesi
- Belediye Binası
- San Telmo Sarayı
- Sant Jeroni Kilisesi
- İbiza Katedrali
- Cadiz Katedrali
- Virreina Sarayı
- Kurtarıcı Collegiate Kilisesi
- Tavira Kulesi
- Başpiskopos Sarayı
- San Francisco Sarayı
- Venerable Hastanesi
- Virgin of the Helpless Bazalikası
İspanya’da Rokoko Mimari
Rokoko mimarisi, Paris’te 18. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. Mimaride iç mekan tasarım odaklı ilk mimari tarz olmuştur. Rokoko dönemi, Barok mimarinin son dönemine denk gelmiş ve daha çok iç dekorasyona odaklanmıştır. 18. yüzyılda İspanyol Barok tarzı gelmiştir. Heykel, resim ve oyma mimariyle harmanlanmıştır. Klasik köklere sahip akantus yaprağı olarak bolca süs motifleri kullanılan Barok, 1730’lu yıllarda Fransız Rokoko’sunun etkisiyle gelişmeye başlamıştır.
İspanya’da Rokoko mimarisi dönemine ait eserler aşağıda listelenmiştir.
- Valensiya’daki Dos Aguas Markiz Sarayı
- Madrid Kraliyet Sarayı’ndaki Gasparini Salonu
- Aranjuez Kraliyet Sarayı’nda Porselen Dolap salonu
- San Ildefonso’daki San Idelfonso Çiftliği Kraliyet Koleji
- La Iglesuela del Cid’deki La Purificación Kilisesi
İspanya’da Neoklasik Mimari
İspanya’da Neoklasik mimarinin yükselişi, aydınlanma olarak bilinen dönemin yükselişine eşlik etmiştir. Aydınlanma döneminde ortaya çıkan Burjuva sınıfının desteklediği çok yönlü hareket, İspanya aristokrasisinin anlamsız yaşam tarzlarından kaçınmıştır. Mimari alanda, Neoklasik mimari İspanya’nın aristokrat yüksek ve kudretli favorisi olan abartılı Barok mimarisini ortadan kaldırmıştır. Neoklasik mimarlar simetri, sadelik ve işlevsellik lehine gereksiz şeyleri ortadan kaldırmıştır. Neoklasik mimaride temiz ve temel çizgiler, dramatik eğrilerin yerini almıştır.
İspanya’da Neoklasik mimari eserleri aşağıda listenmiştir.
- Cibeles Çeşmesi
- Neptuno Çeşmesi
- Prado Müzesi
- San Fernando Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi
- Kraliyet Tiyatrosu
- Milli Kütüphane
- Madrid Menkul Kıymetler Borsası Sarayı
- Cortes Sarayı
19. Yüzyılda İspanyol Mimarisi
19. yüzyılın ikinci yarısında Revivalism mimarisi, Avrupa’da yayılmaya başlamıştır. Mimarlar, tüm kullanım alanları için uygun olacak şekilde, tarihsel tarzları denemeye başlamıştır. Neoklasizm, Neo-Bizans, Neo-Gotik, Neo- Rönesans ve Neo-Barok gibi tarihi üsluplar yeniden kullanılmaya başlayarak değişiklik göstermiştir. Tarihsel akımların, eski stillerinin karışımı ile yapılmış, 19. yüzyıl mimari tarz yeni stile, Eklektizm akımına yol açmıştır. 19. yüzyıl İspanya mimarisi, Neo-Mudejar mimari üslubu ile yeniden canlanmıştır.
İspanya’da 19. yüzyıl mimari eserleri aşağıda listelenmiştir.
- Güzel Sanatlar Çemberi
- River Plate Bankası
- St. Peter Kilisesi
- Retiro Kristal Sarayı
- Üç Ejderha Kalesi
20. Yüzyılda İspanyol Mimarisi
İspanya mimarisi, 19. yüzyıl sonlarında tarihi sınırların ötesine geçmesiyle Modernizm akımının kaynağı haline gelmiştir. 20. yüzyılda İspanya mimari Modernizm, geçmiş stillerden kopmuştur. Art Nouveau ve Jugendstil akımlarından ilham alarak organik formlar kullanılmıştır. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde, çağdaş mimari çalışmalar ortaya çıkmıştır.
İspanya’da 20. yüzyıl mimari eserleri aşağıda listelenmiştir.
- Santiago Calatrava
- Sagrada Familia
- Park Güell
- Casa Mila
- Sant Pau Hastanesi
- Aziz Paul Katedrali
- Pere Mata Enstitüsü
- Josep Antoni Coderch
- Barcelona Köşkü
- Auditorio de Tenerife
- Guggenheim Müzesi
- Comunicaciones Sarayı
- Banco del Río de la Plata
- Maudes Hastanesi
- Galicia
21. Yüzyılda İspanyol Mimarisi
21. yüzyıl İspanya, uluslararası tasarım inovasyonu ve mükemmellik merkezi olarak bilinen ülke haline gelmiştir. İspanya’nın belli bir mimari tarzı olmamasına rağmen dünyanın diğer ülkelerine kıyasla, kaliteli ve güzel mimarisi bulunmaktadır. 21. yüzyıl İspanya mimari eserlerinden Barajas Havalimanı, İngiliz Stirling Ödülünü kazanmıştır.
İspanya’da 21. yüzyıl mimari eserleri aşağıda listelenmiştir.
- Madrid Barajas Havalimanı
- Santa Caterina Pazarı
- Torre Agbar Kulesi
- DHUB
- Joan Olivier Kütüphanesi
- Marqués de Riscal Otel
- Guggenheim Muzesi Bilbao
- Torre de Cristal
- Oscar Niemeyer Uluslararası Kültür Merkezi
İspanya mimari eserleri, dönemsel akımların esintilerini barındırmaktadır. 21. yüzyılda inşa edilen mimari eserleri de eski sanat akımlarından etkilenmiştir. İspanya ev fiyatları, tasarlanan evin tarzına, mimarına ve semtine göre değişiklik göstermektedir.